Okurumuzun Sorusu:

Eşim 2020 mart ayında çalıştığı kurum tarafından kısa çalışma ödeneğine ayrıldı. O tarihten beri kısa çalışma ödeneği alıyor (evde online çalışıyor o başka konu). Bu süreçte hamile kaldı ve Mart 2021’de doğum raporu alıp izne ayrıldı. Kısa çalışma ödeneğinden faydalandığından son 1 yıl içerinde 90 gün SGK primi şartını tamamlayamadı. Doğum parası, doğum rapor parasından faydalanabilir mi?

Yasa gereği analık ödeneği için doğumdan önceki son 1 yıl içinde 90 gün prim gerekiyor. Emzirme ödeneği için ise son 1 yılda 120 gün prim gerekiyor.

Ancak pandemi nedeniyle neredeyse 1 yılı aşkın süredir ücretsiz izinde ya da kısa çalışma kapsamında olan kadın işçiler var. Bu işçilerin primleri yatmıyor, dolayısıyla prim koşulunu karşılamaları olanaklı değil.

En kötüsü de bu durumda olan işçiler doktor raporuyla analık istirahatine ayrıldıklarında analık ödeneği alamadıkları gibi bir de kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği kesiliyor. Yani pandemi sürecinde doğum yapan kadın işçiler 16 hafta yani neredeyse 4 ay boyunca gelirden tümüyle yoksun kalıyor.

Sonuç olarak gerekli yasa değişikliği yapılmadığı sürece okurumuzun eşi ve aynı durumda olan on binlerce kadın işçi analık ve emzirme ödeneği haklarından mahrum kalmaya devam edecek.

Bununla birlikte okurumuzun eşi evde online çalışmaya devam ediyormuş. Anlaşılan o ki işveren okurumuzu kâğıt üzerinde kısa çalışmada gösteriyor ancak fiilen çalıştırmaya devam ediyor. Bu nedenle okurumuzun eşi önce arabulucu aracılığıyla anlaşma olmazsa da dava yoluyla çalıştığı sürelerin ücretini ve primini talep edebilir, işverenin prim yatırmaması nedeniyle mahrum kaldığı analık ödeneğini işverenden isteyebilir. Ancak bu, okurumuzun eşi gibi kâğıt üzerinde kısa çalışmada gösterilen ancak fiilen çalıştırılan kadın işçileri kapsayan bir istisnai durum.

Esasında bu sorunu çözmek için bir maddelik kanun değişikliği gerekiyor. Sorunu çözecek yasa teklifini köşemizden paylaştık ve değerli milletvekilleri Züleyha Gülüm ve Sera Kadıgil, bu teklifi Meclis’e sundu.

Ne yazık ki iktidar bu sorunu çözmek yerine, analık ödeneği hakkını daha da geriye götüren bir yasa değişikliği yaptı.

22 Nisan 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7316 sayılı Kanuna göre:

1) Analık ödeneği hesabında artık son 3 ay değil son 1 yıldaki prime esas kazancın ortalaması dikkate alınacak. Bu değişiklik, kadın işçinin eline geçecek analık ödeneği tutarını düşürüyor. Örneğin asgari ücretle çalışan bir kadın işçi 2021 Nisan ayı başında analık istirahatine ayrıldığında, normalde günlük 79,5 TL analık ödeneği alacaktı. Ancak son değişiklikten sonra günlük analık ödeneği tutarı 69 TL olacak. Bu da 16 haftalık analık ödeneğinde toplamda 1.176 TL’lik bir kayba denk geliyor.

2) Son 1 yılda 180 günden az primi olan kadın işçilerin analık ödeneği hesabında “2 asgari ücret” üst sınırı getirildi. Bu sınıra göre kadın işçinin son 1 yılda prim gün sayısı 180 günden azsa, kadın işçinin alabileceği günlük analık ödeneği tutarı 159 TL’yi geçemeyecek. Daha önce böyle bir üst sınır yoktu. Artık var.

Çok acı ama gerçek. Anneler günü yaklaşırken ve on binlerce kadın işçi analık ve emzirme ödeneği hakkından yoksun kalmışken, iktidar bu sorunu çözmek yerine analık ödeneği hakkını daha da geriye götüren bir yasa değişikliği yaptı!

Anneler günü kutlu olsun...