TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bütçesi görüşüldü. Eğitim alanındaki devasa sorunlar bütçe görüşmelerine de yansırken Milli Eğitim Bakanlığının 2025 bütçe teklifi tüm tartışmalara rağmen kabul edildi. MEB'in bütçe teklifine önerilen, okullarda çocuklara bir öğün ücretsiz sağlıklı yemek verilmesi için bütçe, köy okulları kurulması için bütçe, taşımalı eğitimin iyileştirilmesi için bütçe gibi teklifler Plan ve Bütçe Komisyonunda reddedildi.

Görüşmenin başlangıcında, Cumhuriyet Halk Partili (CHP) vekiller, okullarda bir öğün ücretsiz yemek verilmesi talebini hatırlatmak için Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin'e öğrencilerin beslenme çantalarındaki ürünleri gösterdi. Bakan Tekin, yine öğrencilerin beslenme sorununu ve okullarda bir öğün yemek verilmesi talebini umursamadı. Saadet-Gelecek grubu, komisyonda öğretmen atamalarında yaşanan sıkıntılara dikkat çekerek, ‘Mülakat puanları Tekin değil’ dövizi açtı. DEM Parti grubu da ‘KHK’ler iptal edilsin’ talebini dile getirdi. CHP, DEM Parti, İYİP, Saadet Partisi ve EMEP görüşme boyunca okullarda bir öğün ücretsiz, sağlıklı yemek talebini yineledi.

CHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli Bakan Tekin’den önce kısa bir söz alarak okullarda öğrencilere bir öğün ücretsiz öğle yemeği verilmesini talep ettiklerini belirtti. Eğitime ayrılan toplam bütçenin 2 trilyon 181 milyar olduğunu söyleyen Türeli, “Neden bu sorunu çözmüyoruz? Var olan bir sorun olduğunu kabul etmiyor muyuz bunun?” diye sordu.

EĞİTİMİN YÜKÜ VELİLERDE

Türeli’nin sorularını görmezden gelerek konuşmasına başlayan Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, geçen yıla oranla bu yıl görüşmelerde daha “demokratik” bir ortam olduğunu ifade ederek geçtiğimiz sene bazı milletvekillerinin onun elini sıkmadığını söyledi. Bakanlık olarak “Türkiye Yüzyılı” vizyonuna ulaşmak için çalıştıklarını belirten Tekin, bu vizyon çerçevesinde yüklendikleri sorumluluklara omuz vermek için velileri, vatandaşları, hayırseverleri, belediyeleri ve diğer paydaşlarını davet ederek önümüzdeki yıl da eğitimin yükünün velilere yıkılacağının sinyalini vermiş oldu.

2025 bütçesinden en büyük payı alan Bakanlığın Milli Eğitim Bakanlığı olduğunu söyleyen Tekin, “Bakanlığımız, Yükseköğretim Kurulu Baş kanlığı, Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi Baş kanlığı, Yükseköğretim Kalite Kurulu Baş kanlığı, üniversiteler ve diğer bakanlıklara ayrılan kaynaklarla birlikte eğitim bütçemiz 2 trilyon 186 milyar 575 milyon 227 bin lira olarak belirlenmiş tir” dedi. Tekin, bu rakamın 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesinin yüzde 14.84’ünü oluşturduğunu söyledi.

KAMUSAL HİZMET SOSYAL YARDIM OLARAK DEĞERLENDİRİLDİ

Bakan Tekin, eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması adına pansiyon kapasitelerinin ve bursların artırıldığını söylerken taşıma yoluyla eğitim, ücretsiz ders kitabı ve yardımcı kaynak gibi hizmetleri ücretsiz, kamusal bir hizmetten ziyade bir sosyal yardım hizmeti olarak değerlendirdi.

HER ÇOCUĞA BİR ÖĞÜN ÜCRETSİZ, SAĞLIKLI YEMEK MEB'İN BÜTÇESİNDE YOK

Başta kadınlar olmak üzere velilerin, demokratik kitle örgütlerinin, sendikaların, siyasi partilerin talep ettiği okullarda her çocuğa bir öğün ücretsiz, sağlıklı yemek verilmesini “doğru bulmadığını” belirten Tekin 2023-2024 yılları arasında “1 milyon 29 bin 250 öğrenciye de ücretsiz öğle yemeği verilmiştir” dedi. Kamuda tasarruf ile birlikte taşımalı eğitimin peyderpey kaldırılmaya başlandığı günümüzde de Tekin, “ 2023-2024 eğitim öğretim yılında öğrenci taşıma uygulamasıyla toplam 1 milyon 146 bin 213 öğrenciye taşıma verilmiştir” diyerek övündü.

Bakan taşımalı eğitim ile övünürken, Balıkesir Kepsut’ta taşımalı eğitim sisteminden yararlanarak okullarına gitmek isteyen 3 liseli genç kadın, İlçe Milli Eğitim Müdürünün talimatıyla okul servislerine alınmadı. Aydın Söke'de tasarruf gerekçesiyle taşımalı eğitimdeki ücretsiz servisler kaldırıldı.

OKULLAŞMA ORANI DÜŞÜYOR

Bakan Tekin’in ardından söz alan CHP’nin Eğitimden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Suat Özçağdaş, Bakan'ın bütçede en fazla payın eğitime ayrıldığını ifade eden sözlerine yönelik eğitime ayrılan bütçe içindeki yatırım paylarını hatırlattı. Özçağdaş, “Yatırıma ayrılan pay yani ikili eğitimde çocuklar heba olmasın diye, taşımalı eğitimde çocukları okuldan uzak kalmasın diye, yani yemek vermediğiniz çocuklar, bunlara nasıl para bulacağız? Yatırımdan para bulacağız. 1998'de Milli Eğitim Bakanlığının yatırım bütçesi yüzde 30,63; 1999'da 19,15. Sizin gelebildiğiniz rakam yüzde 9,73. Siz Milli Eğitim Bakanlığı olarak sadece yüzde 9,73 yatırıma pay ayırmış durumdasınız” ifadelerini kullandı.

Özçağdaş, Bakan'ın sunumunda övünerek anlattığı okullaşma oranlarına dair ise “2011-2012'de ilkokullarda okullaşma oranı 98,9'du, bugün 95,03. Nasıl yaptınız, geriye getirdiniz, bir onu anlatın bakalım. Ha, iyi bir gelişme var, ortaöğretimde 67,37'ydi, 87,97. Ama şöyle bir gerçek var: Siz Bakan olduğunuzdan bu yana 91,7'den 87,97'ye düştü” ifadelerini kullandı. AKP’nin zorunlu okul öncesi eğitime yönelik vaatlerini hatırlatan Özçağdaş, hükümetin bu vaatleri yerine getiremediğinin altını çizdi.

Maarif Modele dair de konuşan Özçağdaş modelin hazırlanma aşamasında Bakan'ın katılımcı oldukları iddiasının yanlış olduğunu ifade ederken modeli “Gerçek bir çağ dışı eğitim manifestosu ve üstelik sadeleştirme falan da yok, bir kavram çorbası” olarak nitelendirdi.

‘OKULLARI KİM TEMİZLİYOR?’

Okullarda çözülemeyen temizlik sorununu gündem eden Özçağdaş, “Dünyanın her yerinde, sadece bu konudan istifa etmesi gereken bir Bakan ‘19 Eylülde 120 bin kişi alacağım’ diyor. Alamadı, alamazsınız çünkü 8 bin liraya kimseyi çalıştıramazsınız. Kim temizledi okulları, kim temizliyor? Nöbetleşe öğrenciler temizliyor, öğretmenler temizliyor, veliler temizliyor, aralarında para topluyorlar” ifadelerini kullandı.

Birkaç söz sonrasında söz alan AKP Elazığ Milletvekili Ejder Açıkkapı, okullardaki temizlik sorununa ilişkin “Mevzu okullarımızın temizliği ise doğrudur ama gözler başka, niyetler, oyunlar başka” diyerek Bakanlığın çocukların temiz okullarda okuması için çalıştığını ifade etti. CHP Antalya Milletvekili Cahit Arı ise “Temizlikte nasıl bir oyun olabilir” diyerek Açıkkapı’ya tepki gösterdi.

‘BİR ÖĞRENCİNİN EĞİTİMİNE AYRILAN PAY BİN LİRA’

Özçağdaş’ın ardından söz alan DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Sevilay Çelenk Özen, 2002’den beri görev yapan 9 Milli Eğitim Bakanının her birinin eğitimde reform tartışmalarını öne çıkardığını ancak çocukların açlığını, bir öğün ücretsiz ve sağlıklı yemek hakkını görmezden geldiğini belirtti.

“Türkiye’de okul öncesi eğitimden başlayarak 18 milyon öğrenci var.2023-2024 verileri bunlar ve o tarihteki MEB bütçesine baktığımız zaman basit bir hesapla, bir yılda bir öğrencinin 11 bin lira ile desteklendiğini görebiliyoruz” diyen Özen, MEB’in bir öğrencinin tüm eğitim ihtiyaçları için ancak bin lira ayırabildiğine dikkat çekti.

Çelenk’in ardından söz alan DEM Parti Şırnak Milletvekili Mehmet Zeki İrmez ise Bakan’ın eğitime yatırım yapıldığına dair iddialarına karşı Şırnak’tan örnekler verdi. İrmez, “Sadece Şırnak'ta değil, Hakkâri'de, Mardin'de, Diyarbakır'da, Muş 'ta, Siirt' te, Ağrı'da yani her yerde aynı sorunlar yaşanıyor. Bakınız, Şırnak merkezde bulunan Rekabet İlkokulu neredeyse iki yıldır atıl durumda ve yeni okul yapımına başlanmadı. Aylar önce bizzat gidip yerinde inceledim ama hâlâ atılmış bir adım maalesef yok. Bulunduğu çevrede tek ilkokuldu, öğrencileri başka uzak bir okula nakledildi ve ikili eğitime geçildi” ifadelerini kullandı.

‘EĞİTİME AYRILAN PAY YÜZDE 1,75’

İyi Parti Grubu adına konuşan Şenol Sunat bütçe incelendiğinde cari transferlerin arttığına dikkat çekerek “Bu cari transferler içinde sizlere yakın cemaat destekli vakıflar ve derneklere yapılan yardımların da olduğunu düşünüyorum. Bakın, 2024 yılında kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler adı altında hangi dernek ve vakıflara kamu kaynağı aktarılmıştır?” diye sordu. Sunat bunun yanı sıra hükümet ve zorunlu personel harcamaları ve cari transferlerin Milli Eğitim yatırımı olarak görülemeyeceğini belirterek “Bu kalem dışında bakıldığında eğitime ayrılan kaynak merkezi bütçenin içinde yalnızca yüzde 1,75’tir” dedi.

‘ŞANLIURFA’DA OKULLARDA TUVALET YOK’

Söz alan AKP Elazığ Milletvekili Ejder Açıkkapı, Bakan Tekin’in sunumunu tekrarladıktan sonra Elazığ’da yaşanan depremlerden sonra birçok okulun güçlendirildiğini, 252 okul binasının onarım işlemlerinin yapıldığını, 988 dersliğin tamamlandığını ve eğitimin başladığını ifade etti. Bunun üzerine tepki gösteren CHP Şanlıurfa Milletvekili Mahmut Tanal, “Sayın hemşehrim, bu kadar övdünüz; öğrencilerin, öğretmenlerin günahına giriyorsunuz. Git Şanlıurfa'ya okulda öğretmen yok ya, okullarda tuvalet yok” dedi.

PATRONLARA BÜTÇE VAR, ÇOCUKLARA YOK!

Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine dair yapılan görüşmelerde söz alan Sevda Karaca AKP’nin bütçenin genelini oluştururken patronlardan emir alması gibi MEB bütçesinin de patron emirleriyle oluşturulduğunu ifade ederek Bakan Yusuf Tekin’e “Ortada eğitim falan kalmadı, büsbütün bir sömürü sistemine çevrilmek istenen bir plan var. Bu planın maskesi de Mesleki Eğitim. Siz çocukları eğitimden koparmaya bütçe ayırıyorsunuz. Siz sermayenin kayyımı olarak Milli Eğitim Bakanlığı koltuğunu işgal ediyorsunuz” dedi.

Ortaöğretim bütçesinde “aslan payı”nın meslek liselerine ayrıldığını belirten Karaca “Öğrenci sayısı 1 milyon olan meslek liselerine 172 milyar TL ayrılırken 3,5 milyon öğrencisi olan genel liselere 161 milyar TL ayrıldı. 525 bin öğrencisi olan imam hatiplere ise 65 milyar” dedi.

Çocuklara okullarda temizlik ve yemek hizmeti verilmemesinin kaynak olmamasıyla ilgisi olmadığını ifade eden Karaca “Patronlardan 3 trilyon vergi almaktan vazgeçerken, tarikat cemaatlere 100 milyar harcarken, özel okul patronlarına teşvikler yağdırılırken bütçe var; okulların temizliğine, çocukların yemeğine yok! Sizin bu mecliste yediğiniz öğle yemeğinin soğanlarını bile, meslek lisesi öğrencileri doğruyor, ama o çocuklar okullarında aç kalıyor” dedi.

BESLENME VE HİJYEN İHTİYACINI SÖYLEYENE YALANCI YAFTASI

CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakıroğlu’nun öğrencilerin beslenme hakkına ve okullardaki hijyen sorununa dair aldığı söz sırasında Bakan Tekin ile Bakıroğlu bir tartışma yaşadı. Bakıroğlu, bütçe görüşmesi başlangıcında CHP’li vekillerin çocukların beslenme çantalarında olan ürünleri göstermesi üzerine Bakan Tekin’in “Belediyeler yapsın” sözlerini hatırlatarak “’Ben bu çocukları doyurmak zorunda değilim.’ diyorsunuz yani ancak bunu diyebilirsiniz” ifadelerini kullandı. Bakıroğlu, MEB açısından pis okulların bir izahı olamayacağını vurgulayarak “Gerçekten de şu okullar olmasaydı yani sınıfları temizlemek, tuvaletleri temizlemek, okula aç gelen çocukların önüne bir kap sıcak yemek vermek gibi dertleriniz de olmayacaktı. Gerçi ben bugün hâl ve hareketlerinizden sizin böyle bir derdinizin olmadığını, böyle dertlerle dertlenmediğinizi anlamış oldum ve ben konuşmamın sonunda, Sayın Bakan, lütfen o koltukta oturmayın diyecektim size çünkü okulları pis olan, okulları temizleyemeyen bir Millî Eğitim Bakanının istifa etmesi lazım ancak demeyeceğim çünkü gördüm ki size göre ortada bir mesele yok” dedi. Bunun üzerine Bakan Tekin, Bakıroğlu’nu yalancılıkla suçlayarak “Şov yaptınız, helal olsun” ifadelerini kullandı. 

PROTOKOLLER YENİDEN GÜNDEM OLDU

Bütçeye dair yürütülen tartışmaların ardından Bakan Tekin'e söz verildi. Özellikle geçtiğimiz sene de gündeme gelen cemaat ve tarikatlara bağlı vakıflarla protokol sözlerine yeniden yanıt vermeye çalışan Tekin, "Herhangi bir sivil toplum örgütüyle; dernek, vakıf ya da meslek örgütü, hiçbir imzaladığımız protokolde hiçbir tüzel kişiliğe ödenmiş bir tek kuruş kamu kaynağı yoktur" dedi. Ardından Türkiye Maarif Vakfı'na aktarılan kaynağa dair açıklama yapan Tekin, "Türkiye Maarif Vakfı bir kamu vakfıdır ve Türkiye Cumhuriyeti'nin Bayrağı'nı dalgalandırmak üzere, bizim adımıza eğitim vermek üzere kurulmuş bir vakıftır. Dolayısıyla, bu para aslında bizim bütçemize Türkiye Maarif Vakfına aktarılmak üzere konulmuş bir rakamdır" ifadelerini kullandı.

Fotoğraf: MEB