Bugün güvencesiz istihdamın kısa bir dökümünü çıkarmaya çalışacağız…

A) KAYIT DIŞI İSTİHDAM

Kayıt dışı istihdam, istihdamın belki de en güvencesiz hali. Dün detaylı bir biçimde incelediğimiz üzere, Türkiye’de kadınların yüzde 44.3’ü kayıt dışı çalışıyor. Özel sektördeki her 4 kadın işçiden biri sigortasız. Tam 1 milyon kadın işçi kayıt dışı! 

Adana'da 14-15 yaşlarında çocuklar merdivenaltı bir atölyede geri dönüşüm işinde çalışıyorlar, hem de günde 15 liraya, 10 saat çalışarak!

B) TAŞERONDA İSTİHDAM

Türkiye’de kamu ve özel sektörde taşeron işçi sayısının 1,5 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. Taşeron işçilerin ne kadarının kadın olduğuna dair net bir veri yok. Ancak sağlık başta olmak üzere birçok sektörde çok sayıda kadın taşeron işçi mevcut. Taşeronda çalışmak, güvenceden yoksun, gelecek kaygısıyla çalışmak anlamına geliyor…2015 Kasım seçimlerinden önce kamudaki taşeron işçilere verilen “kadro” sözü 1,5 yıl geçmesine rağmen hala tutulmuş değil… 

C) KİRALIK İŞÇİLİK

Taşeron işçiye kadro vaadini yerine getirmeyen AKP, sermayeye verdiği sözü tuttu. Özel İstihdam Bürolarına işçi kiralama yetkisi veren yasayı geçtiğimiz yıl Meclisten geçti. Kiralık işçilik, taşeron işçiliği bile mumla aratacak bir istihdam biçimi. Kiralık işçilik, hem kadın hem erkek işçileri vuracak. Ancak kadın işçiler bakımından çok tehlikeli bir boyutu daha var. Kiralık işçilik yasasında bazı süre ve sayı sınırlandırmaları var. Ancak ev hizmetleri ve mevsimlik tarım işlerinde çalışanlar, hiçbir sayı ve süre sınırı olmaksızın kiralık işçi olarak çalıştırabilecek. Bu iki sektördeki toplam işçi sayısı 750 bin ila 1 milyon arasında ve büyük çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor…  

'Kiralık' olmayı ister misiniz? Deniz çok uzun yıllar bedenini ve ruhunu yoran zor çalışma koşullarında, 14 saati bulan mesailerle kayıt dışı çalışmış. Yasa çıkar çıkmaz İstanbul’da bir ajansa kaydolup kiralık işçi olarak Adana’da marketlerde çalışmaya başlamış. Bu soruya nasıl bir yanıt veriyor dersiniz? İşte Deniz'in cevabı burada TIK TIK

D) MEVSİMLİK İŞ VE GEÇİCİ İŞ

Mevsimlik çalışma, ağırlıkla tarım, turizm ve inşaat sektörlerinde görülen bir olgu. Mevsimlik tarım işçilerinin büyük çoğunluğu kadın, mevsimlik turizm işçileri arasında da kadınların oranı azımsanamayacak düzeyde. Mevsimlik olmasa da geçici işlerde çalışma kadınların yaygın yaşadığı bir sorun. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre işsiz kadınların 300 bini, en son geçici bir işte çalıştığını, iş bitince işsiz kaldığını söylüyor.

Adana'da tarım topraklarının yapılaşmaya açıldığı bir bölgede betonlardan arta kalan bir tarlada çilek toplayan tarım işçilerinin neredeyse tamamı kadınlardan oluşuyor. Erkeklerin "Kadın işi" diyerek burun kıvırdığı çilek toplama işinde çalışan kadın işçiler referandumun hemen öncesinde Ekmek ve Gül'e konuşmuşlardı...

E) BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ

Başlangıç ve bitiş tarihi belirli olan, belirli süreli iş sözleşmesi, güvencesiz istihdamın ağır biçimlerinden biri. Sözleşme bittiği zaman iş ilişkisi de sona eriyor. Yenilenmesi zorunluluğu yok. Ayrıca belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışanların sözleşme devam ederken işten atıldığında işe iade davası açma hakkı da yok. Türkiye’de işçilerin yaklaşık yüzde 10’unun belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştığı tahmin ediliyor.

F) YARI ZAMANLI ÇALIŞMA

Esasında yasal olarak yarı zamanlı çalışanlar ile tam zamanlı çalışanlar arasında iş güvencesi bakımından bir fark yok. Ancak uygulamada yarı zamanlı çalışanların daha sık ve daha kolay işten çıkarıldığı bilinen bir gerçek. Öte yandan yarı zamanlı çalışma, standart olmayan, esnek bir istihdam biçimi. Türkiye’de 1,5 milyondan fazla kadın yani her 5 kadından biri yarı zamanlı çalışıyor. Kadınlarda yarı zamanlı çalışma oranı yüzde 20’ye yakın iken, erkeklerde bu oran sadece yüzde 6,4…

G) 30’DAN AZ İŞÇİ ÇALIŞTIRAN İŞYERLERİNDE ÇALIŞMA

İş Yasası’na göre bir işçinin yasal anlamda iş güvencesi kapsamında olabilmesi için en az 30 işçi çalıştıran bir işyerinde, en az 6 aydır, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması şartı aranıyor. Ancak Türkiye’de işçilerin yaklaşık yarısı 30’dan az işçi çalıştıran işyerlerinde çalışıyor. Türkiye’de sigortalı her 10 işçiden en az 6’sı yukarıdaki koşulları sağlayamadığı için iş güvencesi hakkından yararlanamıyor. İşverenler, her 10 işçiden 6’sını istediği zaman, hiçbir gerekçe göstermeden işten çıkarabiliyor ama işçiler işe iade davası açamıyor. Sigortalı çalışan kadın işçilerin çoğunluğu, yasadaki koşulları sağlayamadığı için yasal iş güvencesinden yoksun çalışıyor.

H) SENDİKASIZ ÇALIŞMA

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2015 yılı Temmuz istatistiğine göre sigortalı çalışan erkek işçilerin yüzde 12,6’sı sendika üyesi. Kadınlarda ise bu oran yüzde 7,3. 3 milyon yüz bin kadın işçi sendika üyesi değil, sendikal haklardan yararlanamıyor. Sendikalı olmanın getirdiği güvencelerden faydalanamıyor.

DAHA KÖTÜSÜ DE YOLDA!

Sonuç olarak kadınların çoğunluğu iş güvencesinden, güvenceli işlerden yoksun. Ancak böyle giderse durum daha da kötü hale gelecek. Çünkü:
1) AKP, kamu personelinin iş güvencesini, memuriyet güvencesini yok etmeye hazırlanıyor. Bu durumda 1 milyona yakın kadın kamu personelinin iş güvencesi ortadan kalkacak.

Eğitim Sen Ankara 4 No'lu Şube Kadın Sekreteri Gönül Kural şaibeli referandum sonuçlarının ardından kamu emekçisi kadınların karşı karşıya kalacağı tehlikelere şöyle dikkat çekmişti:
Kamu emekçisi kadınların hayır'ı iş güvencesinin yok edilmesine

2) AKP, kıdem tazminatı hakkını fona devrederek yok etmeye hazırlanıyor. 30’dan az işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan 3 milyona yakın kadın işçinin en büyük iş güvencesi kıdem tazminatı. Kıdem tazminatı fona devredilirse, işverenler çok daha kolay işçi atabilecek.

3) AKP, Ulusal İstihdam Stratejisi adı altında kadınlara esnek ve güvencesiz istihdamı dayatıyor. Bu Strateji çerçevesinde kadınları güvencesizliğe mahkûm edecek yeni politikalar kapıda.

GÜVENCELİ İŞ İSTİYORUZ!
Tam da bu nedenlerle, her türlü güvencesiz istihdam biçimini reddediyoruz!
Kadın istihdamını artırmak adı altında kadınların esnek ve güvencesiz çalışmaya mahkûm edilmesini kabul etmiyoruz!
Tüm yurttaşlara güvenceli iş, insanca yaşam istiyoruz!
En çok da güvenceli istihdama en çok ihtiyaç duyan kadınlar için istiyoruz!
Güvenceli iş, insanca çalışma talep ediyoruz!
İnsanca çalışma derken, makul sürelerle uygun koşullarda çalışmak istiyoruz.
Yarın da bu konuya odaklanacağız.