Adalet Bakanlığı tarafından geçtiğimiz hafta şiddetle mücadele sayılarına ilişkin yapılan açıklamada 2020 yılında 245 bin 948 kişi hakkında 271 bin 927 tedbir kararı verildiği, ısrarlı takip mağduru 99 kadının nüfus ve kimlik belgelerinin değiştirildiği, 409 mağdurun işyerinin değiştirildiği ve 6 bin 17 şiddet mağdurunun kimlik bilgilerinin gizlendiği açıklanmıştır. Bakanlık, bu verilerin şiddetle etkin bir mücadelenin göstergesi olduğunu belirterek kadın cinayetlerinin bir önceki yıla göre yüzde 21 azaldığını ileri sürmüştür. Peki Bakanlık tarafından açıklanan 271 bin 927 tedbir kararı gerçekten kadınları şiddetten korumakta etkili bir çözüm olmuş mudur?

‘ÖLMEMİ Mİ BEKLİYORSUNUZ?’

Kadın Cinayetlerinin Durduracağız Platformunun yaptığı açıklamalara göre 2020 yılında 405 kadın, erkek şiddeti sonucu öldürülmüştür. Öldürülen kadınların büyük çoğunluğunun daha önce mahkemelerden koruyucu tedbir kararı almış olduğunu, birçok şikayet dilekçesi vermiş olduklarını sık sık basına yansıyan haberlerden duymaktayız. Bunun en çarpıcı örneklerinden birini, evliliği boyunca şiddete uğrayan ve bin bir zorlukla boşandığı halde şiddet ve tehditlerin devam etmesi nedeniyle tam 23 kez eski kocası hakkında şikayetçi olan Ayşe Tuba Arslan’ın 2019 yılı sonlarında öldürülmesi ile görmüştük. Arslan, yaşamını yitirdiğinde çantasından 23’ncü dilekçesi çıkmıştı ve dilekçede “Ölmemi mi bekliyorsunuz” diye isyan ediyordu. Arslan’ın ölümünden sonra avukatları tarafından hazırlanan raporda polis ve ŞÖNİM memurlarının ihmalinin olduğu, 6284 sayılı koruma kanunu ve İstanbul Sözleşmesi’nin gereklerinin yerine getirilmediği detaylı bir şekilde açıklanmıştı. Yirmi üç suç duyurusu ve 4 tane koruma kararı olmasına rağmen Ayşe Tuba Arslan’ı koruyamayan devlet sorumlular hakkında yapılan suç duyurusunu ise ihmal yok diyerek kapatmıştır.

Bakanlığın açıkladığı sayılara dönecek olursak 2020 yılında 271 bin 927 tedbir kararı verildiği belirtilmiştir. Ancak bu kararların nasıl uygulandığına ilişkin bir takip mekanizması bulunmamaktadır. Verilen koruma kararının etkili bir şekilde uygulanmaması sebebi ile koruma kararı verilse dahi kadınlar kendilerini güvende hissetmiyorlar. Bu sebeple uzaklaştırma, sığınma evine yerleşme gibi kararlara rağmen hayati tehlikeleri hakkında endişeleri devam eden kadınlar her türlü zorluğa rağmen son çare olarak kimlik bilgilerinin değiştirilmesi yoluna başvurmak zorunda kalıyorlar. Bakanlığın verilerine göre 2020 yılında 99 kadın kimlik bilgilerinin değiştirilmesi yoluna başvurdu. Kadınlar kimlik bilgilerinin değişmesi ile yaşayacakları her türlü zorluğa rağmen ölmemek için son çare olarak bu yolu tercih ediyorlar. Kimlik değiştirme talebinde bulunan birçok kadın zaten fiili olarak hayattaki tüm izlerini silerek şiddet uygulayandan gizlenmeye ve kendini böyle korumaya çalışıyor. Karar sadece bu fiili gizlenme halini resmileştiriyor.

99’DAN BİRİ, HEPSİNİN HİKAYESİ

Örneğin adli yardım üzerinden tanıştığım ve bu 99 kişiden biri olan kadın da daha önce aldığı koruma tedbirlerinin yetersiz kalması sebebi ile adres bilgilerinin gizliliği kararı almış, yaşadığı ilden daha önce hiç bilmediği ve hiç tanıdığı olmadığı başka bir ile taşınmış, şiddet uygulayan ile akrabalık bağı sebebi ile tüm aile bireyleri ile irtibatını kesmiş ve adeta hayatta 3 çocuğu ile birlikte baş başa kalarak kendini çabaları ile ölümden korunmaya çalışmıştır. Okula giden çocuklarını her gün kimse ile konuşmamaları, arkadaşlık kurmamaları için tembihliyordu. Bu durumu da muhabbet sırasında belki bir yerden tanıdık çıkar diye korkuyordum diye açıklıyor.  
Bu süreçte kimlik değiştirme talebine ilişkin dilekçeyi mahkemeye verdikten sonra neler yaşadık? Sadece kimlik değiştirme talebinin olduğu dilekçe ile ilk başvuruda karar talepten bambaşka, tamamen genel geçer tedbirleri içeren bir karar oldu ve kararın dilekçe okunmadan, olayın özü dikkate alınmadan verildiğini anlamış olduk. İkinci başvuruda “kimlik değiştirme kararlarının sadece korunan kişiye tebliğ edilmesine ilişkin” genelge olmasına rağmen şiddet uygulayanın tebligat adresi bildirilmemiş denilerek ret kararı verildi. Halbuki adres şiddet uygulayanın bu durumdan haberdar olmaması için özellikle bildirilmemiş ve bu durum açıkça belirtilmişti. Nitekim başımıza gelecekleri biliyorduk. Üçüncü ve son başvurumuzda nihayet karar verilmişti ama bu sefer korkulan başa gelmiş ve bu kararın şiddet uygulayana tebliğine de karar yer verilmişti. Neyse ki son anda müdahale etmemiz ile tebliğ işlemleri durduruldu. Nihayet kimlik değiştirme kararı alınmıştı. Ancak bu kararın da beraberinde yeni sorunlar getireceğini biliyorduk.

KİMLİK DEĞİŞTİRME KARARI SONRASI SORUNLAR BİTMİYOR

Devlet kurumları arasında entegrasyonun sağlanamaması, eski kimlik bilgilerinin yeni kimliği ile ilişkilendirilmesindeki eksiklikler birçok soruna sebep olmaktadır. Örneğin eski kimliği ile belediyeden yardım alan kadının yeni kimliği ile ilişkilendirme yapılarak yardımın devam etmesi gerekirken yardım kesiliyor ve yeni kimliği ile en baştan yardım talebi sürecini işletmesi isteniyor. Ya da kendisi ile birlikte kimlik bilgileri değişen çocuklarının eğitim bilgilerinin görünmesinde sorun çıkabiliyor. İş durumu, eğitim bilgisi, alınan yardımlar gibi konulardaki geçmiş bilgilerin yeni kimlik ile iliştirilmemesi sonucu çıkan sorunlar sebebi ile sorunun çözüme kavuşturmak için kadınlar eski kimlik bilgileri ve kimlik değiştirme işlemleri hakkında bilgi vermek zorunda kalabiliyorlar. 6284 sayılı Yasa kapsamında verilen tedbirlerin yeterli koruma sağlamaması nedeniyle kimlik değiştirmek zorunda kalan kadınların ikincil mağduriyetler yaşamaması için kimlik entegrasyonu bakımından daha düzenli çalışmaların yapılması gereklidir.

Fotoğraf: Freepik