Okurumuzun Sorusu:

Merhabalar. Teyzem 2014 yılında geçirdiği hastalıktan dolayı 2016 yılında yüzde 86 tam bağımlı, çalışması önerilmez engelli raporu ile 4/a malul emekli aylığı almaya başladı. Malul emeklilik maaşı 1.500 TL’dir. Eşi ise 2019 yılında vefat etti. Teyzemin eşinin herhangi bir emeklisi yoktu. Dedem 19.01.2014 tarihinde vefat etti. Dedem Bağ-Kur’dan emekli idi. Bu olaylar sonrasında teyzem dedemin emekliliğinden yararlanıp çift maaş alabilir mi?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 34. maddesine göre yaşları ne olursa olsun evli olmayan (hiç evlenmemiş, boşanmış ya da dul) kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için evli olmayan kız çocuğunun sigortalı çalışmaması veya kendi sigortalılığından dolayı aylık almaması gerekmektedir.

Dolayısıyla kendi emekli aylığı alan kız çocuklarına, anne ya da babalarından ölüm (yetim) aylığı bağlanmaz.

Bunun tek istisnası kız çocuğunun SSK’lı (4-a) ya da Bağ-Kur’lu (4-b) olması veya bunlardan emekli olması; anne ya da babanın ise Emekli Sandığı’ndan (4-c) emekli olmuş olmasıdır. Bu durumda SSK ya da Bağ-Kur emeklisi kız çocuğu hem kendi emekli aylığını hem de vefat eden babasından yetim aylığı alabilir.

Okurumuzun teyzesi 4-a’lı olarak (SSK) kendi sigortalılığından dolayı maluliyet aylığı alıyor. Okurumuzun teyzesinin babası ise Bağ-Kur emeklisi. Dolayısıyla okurumuzun teyzesi hem kendi malulen emeklilik aylığını hem de babasından yetim aylığını birlikte alamaz. Çünkü okurumuzun teyzesinin durumu yukarıda belirttiğim istisna kapsamına girmiyor. Eğer okurumuzun teyzesinin babası 4-c (Emekli Sandığı) emeklisi olsaydı, okurumuzun teyzesi hem kendi aylığını hem de babasından yetim aylığını alabilecekti. Ancak baba Emekli Sandığı değil Bağ-Kur emeklisi. Dolayısıyla çift aylık mümkün değil.

Peki okurumuzun teyzesinin başkasının bakımına muhtaç ağır engelli olması bu durumu değiştirir mi? Ne yazık ki değiştirmez. Çünkü engellilere tanınan istisna şu şekilde: SGK Sağlık Kurulu raporu ile çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılan kız ya da erkek çocukları yetim aylığı alabilir. Bu durumda yaşa ve medeni duruma bakılmaz. Yani malul kız çocuğu evli olsa bile yetim aylığı alabilir. Detaylar bu yanıtımızda mevcut: Malul kız çocukları evlense bile yetim aylığı alabilir 

Ancak bunun için malul kız çocuğunun kendi sigortalılığından kaynaklı bir aylık almıyor olması gerekiyor. Ön koşul bu. Okurumuzun teyzesi kendi sigortalılığından kaynaklı maluliyet aylığı aldığı için bu ön koşula takılıyor ve babasından ayrıca yetim aylığı alamıyor.

Okurumuzun teyzesine bağlanan malulen emeklilik aylığı 1.500 TL gibi çok düşük bir rakam. Başkasının bakımına muhtaç durumda olan birinin bu aylıkla hayatını idame ettirmesi çok ama çok zor. Dolayısıyla bu durumda olanların malulen emeklilik aylığının (en azından asgari ücret düzeyine) yükseltilmesi gerektiğini vurgulayalım.

Son olarak şunu de belirtelim. Okurumuzun teyzesi hem kendi sigortalılığından kaynaklı maluliyet aylığı hem de rahmetli eşinden dul aylığı alabilir. Dul aylığına hak kazanmak için vefat eden eşin emekli olması gibi bir koşul yok. Eğer vefat eden eşin en az 1.800 gün primi varsa veya vefat eden eş 4-a’lı (SSK’lı) ise ve en az 5 yıl sigortalılığı bulunup, 900 gün primi yatmışsa, dul aylığı bağlanır. Sonuç olarak okurumuzun teyzesinin eşinin durumuna bakmasında ve bizi bilgilendirmesinde yarar var. Eğer prim eksiği varsa borçlanma ihtimali de olabilir. Altını bir kez daha çizelim, kendi sigortalılığından aylık alıyor olmak, dul aylığı almaya engel değildir. Detaylar bu yanıtımızda mevcut: Dul aylığı alan emekli aylığı da alabilir