1. Soru:

Devlet memuru emeklisiyim. Annem işçi emeklisi. Onun maaşını alabilir miyim? Evli değilim, eşimden ayrıldım. 60 yaşındayım. Evim kira.

2. Soru:

SSK emeklisiyim. Dulum. Boşanmıştım ve eşimden maaş almıyorum. Babam malulen işçi emeklisi. Babamın maaşını alabilir miyim?

Bugün birbirine benzer iki soruyu birlikte yanıtlayacağız.

İki okurumuz da kendi sigortalılıklarından kaynaklı emekli aylığı alıyor.

İki okurumuz da evli değil. Her ikisi de eşinden boşanmış. Boşanılan eşin hayatta olup olmaması hukuken bir farklılık yaratmıyor.

Birinci okurumuz işçi emeklisi olan annesinden, ikinci okurumuz ise malulen işçi emeklisi olan babasından yetim aylığı alıp alamayacağını soruyor.

Yasal kuralı bir kez daha hatırlayalım.

1) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 34. maddesine göre yaşları ne olursa olsun evli olmayan (hiç evlenmemiş, boşanmış ya da dul) kız çocuklarına ölüm (yetim) aylığı bağlanabilmesi için evli olmayan kız çocuğunun sigortalı çalışmaması veya kendi sigortalılığından dolayı aylık almaması gerekmektedir.

2) Dolayısıyla kendi emekli aylığı alan kız çocuklarına, anne ya da babalarından ölüm (yetim) aylığı bağlanmaz.

3) Bunun tek istisnası kız çocuğunun SSK’lı (4-a) ya da Bağ-Kur’lu (4-b) olması veya bunlardan emekli olması; anne ya da babanın ise Emekli Sandığı’ndan (4-c) emekli olmuş olmasıdır. Bu durumda SSK ya da Bağ-Kur emeklisi kız çocuğu, hem kendi emekli aylığını hem de vefat eden anne ya da babasından yetim aylığı alabilir.

Kendi emekli aylığı alan ve evli olmayan kadının anne ya da babasından yetim aylığı alabilmesi ancak bu istisnai halde mümkündür.

Ne yazık ki her iki okurumuzun durumu da bu istisnaya girmemektedir. Çünkü her iki okurumuz da Emekli Sandığı (4-c) emeklisi değildir. Dolayısıyla iki okurumuz da anne ya da babalarından yetim aylığı alamaz.

Gelelim asıl meseleye. Köşemize bu yönde çok soru geliyor. Çünkü eşlerinden boşanmış kadınlar emekli aylığı alsalar bile aylıklar yetersiz olduğu için geçinmekte zorlanıyorlar. Tam da bu yüzden emekli kadınlar, vefat etmiş anne ya da babalarından aylık alıp alamayacaklarını soruyorlar. Birinci sorudaki okurumuzun “evim kira” diye belirtmesi boşuna değil. Zira tek bir emekli aylığı ile kirada oturup geçinmek hiç kolay değil. Erkek emekliler kadın emeklilere nazaran daha kolay iş bulup emekli aylıklarını takviye edebiliyor. Ancak kadın emeklilerin –ülkemiz koşullarında- bunu yapmaları oldukça zor.

Tam da bu yüzden emekli aylıklarının insanca yaşanacak bir seviyeye yükseltilmesi ve özellikle de evli olmayan kadınların emekli aylıklarının desteklenmesi gerekiyor!