Okurumuzun sorusu:

Çalıştığım işyerinde 2 arkadaşım işten çıkarıldı. İhbar tazminatı vermediler, kıdem tazminatını da SGK’ya gösterdikleri düşük ücretten ödediler. Arkadaşlarıma “Alacaklarımın hepsini aldım. Alacağım kalmamıştır. Dava açmayacağım” diye belge imzalattılar, “Aksi takdirde kıdem tazminatlarınızı yatırmayız” dediler. Bu kağıda rağmen hak iddia etmek mümkün mü?

Okurumuzun sözünü ettiği belge “ibraname”dir. İşçiye alacakları yasal kurallara uygun bir biçimde ödenmiş ve işçiye yine yasal kurallara uygun biçimde ibraname imzalatılmışsa; işçi ibranamenin kapsadığı konularda dava açamaz. Daha doğrusu işçi dava açsa bile bu dava ibraname nedeniyle reddedilir.

Ancak işçiye alacakları eksik ödenmişse ve/veya ibraname yasal kurallara aykırıysa, işçi ibraname imzalamış olsa bile yasal yollara (arabulucu ve dava) başvurarak haklarını talep edebilir ve alabilir.

Borçlar Kanunu’nun 420. maddesine göre ibranamenin geçerli olabilmesi için:

1) Sözleşmenin sona ermesinden itibaren en az 1 ay geçmeli.

2) İbraname yazılı olmalı, alacağın türü ve miktarı açıkça belirtilmeli.

3) Ödeme hak edilen tutarda noksansız ve banka aracılığı ile yapılmalıdır.

Okurumuzun arkadaşları bakımından 1 ve 3. kurallar ihlal edildiği için imzalanan ibranameler geçersizdir. Çünkü ibraname sözleşmenin sona ermesinden itibaren en az 1 ay geçmeden imzalandığı gibi, kıdem tazminatı ödemesi eksik yapılmış ve hak kazanıldığı halde ihbar tazminatı ödenmemiştir. Bunlarla birlikte ihbarname, baskı altında, bir başka deyişle işçinin iradesi sakatlanarak alınmıştır. Eğer 1 ve 3. kurallar ihlal edilmemiş olsaydı bile –baskı altında alındığı için- ibranemnin geçersiz olduğunu iddia edebilirdik.

Sonuç olarak okurumuzun arkadaşları, eksik ödenen kıdem tazminatlarını, ihbar tazminatlarını ve varsa diğer yasal haklarını önce arabulucuya giderek, anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla talep edebilir.

Not: Alacakları eksik ödenen işçinin ibraname imzalamaması gerekir. Eğer işçinin ibranameyi imzalamaktan başka hiçbir seçeneği kalmadıysa, ibranameye en azından tarih konulmalı ve mümkünse “Ödeme eksiktir, yasal haklarım saklı kalmak üzere” şeklinde bir şerh düşülmelidir.