Ankara’da gazetecilerle kahvaltıda buluşan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Derya Yanık, pedlere yapılan zamlarla ilgili “Çalışma yapabiliriz” dedi. Ancak yıllardır kadınlar yüksek ped fiyatlarına tepkiler göstermesine rağmen hala Bakanlığın nasıl bir çalışma koyacaklarına dair net bir şey söylenmedi. Bakan’ın kısa açıklamasından görüldü ki gelen tepkiler ve talepler neticesinde ne yapılacağına dair soru sadece “Çalışma yapabiliriz” denerek geçiştirildi.

Temel ihtiyaç olmasına rağmen lüks tüketim vergisi alınan ped gibi, çocuk ve hasta bezlerinin de gündemlerinde olduğunu söyledi Bakan Yanık; ancak burada da nasıl bir çalışma yapacaklarına dair sorunun cevabı net bir çözüm projesi ya da hazırlığı taşımıyor: “Kadın hijyen ürünlerinin yanı sıra bize hasta bezi, çocuk beziyle ilgili talepler de geliyor. Bugüne kadar bununla ilgili bir çalışma yapılmadı. Ama bir çalışma yapabiliriz. KDV düştüğünde maalesef bu ürünlere yansıtılmıyor. Ama bunun dışında bir üst sınır gibi başlıkları çalışabiliriz” diye yanıtlıyor Bakan Yanık.

Bakan Yanık geçiştiredursun kadınların pedlerin fahiş fiyatlarına tepkileri yükselerek devam ediyor. Özellikle sosyal medyadan tepki gösteren kadınlar, hijyenik pedlere her gün gelen zamlara karşı, yüzde 18’lik verginin kaldırılmasını istiyor ve pedin pek çok ülkede ücretsiz verildiğini hatırlatıyor.

TÜİK’İN ÖRTÜK İFADESİ GERÇEKLERİ DE ÖRTÜYOR

Dünya ve ülke verileri, bu meseleyi daha çok gündem etmemiz gerektiğini gösteren gerçekleri ortaya koyuyor. Ama önce yine gerçeklikten uzak TÜİK verilerine bakalım. TÜİK’E göre, geçtiğimiz yıl aralık ayında birim fiyatı 0,6692 TL olan hijyenik pedler, bir yılda yüzde 51,04 zamlandı. Buna göre 2021 Aralık ayında TÜİK’in örtük ifadesine göre ‘hijyenik kadın bağı’ birim fiyatı 1,0561 TL oldu ancak marketlerde hijyenik pedlerin birim fiyatının 2 TL’yi aştığı da bizim gerçeğimiz olarak karşımızda duruyor.

SAĞLIĞIMIZDAN OLUYORUZ

Uzmanlar sağlığımız açısından 2 saate bir ped değişimi öneriyor ama kadınlar gelen zamlar nedeniyle bir pedi kullanma sürelerini arttırmak zorunda kaldıklarını ifade ediyor. Yoksulluğun daha da derin olduğu hanelerde ise kadınlar sağlıksız alternatifler bulmaya yöneliyor. Artan yoksulluk ve zamların kadınları daha çok kimyasal içeren sağlıksız ürünlere mecbur bırakması bakteri oluşumuna, üreme yolları enfeksiyonlarına yol açabiliyor. Hijyenik pede ulaşamayan kadınlar gazete kağıtlarından, bez parçalarına kadar pek çok alternatifi deniyor. Kimi genç kızlar o günler okula gitmeyi reddediyor. Bunlar sadece Afrika’da Hindistan’da değil, burada yanı başımızda da gerçekleşiyor.

Fotoğraf: Unsplash

ERKEKLER CİNSEL GÜCÜ ARTSIN DİYE BİZDEN DAHA AZ VERGİ ÖDÜYOR

Peki biz tüm bunları yaşarken ve Bakan Yanık bizi geçiştiredururken erkekler için cinsel gücü artıran ürünlerden yüzde 8 vergi alındığını biliyor muydunuz? Bizim menstural dönemde temel olarak kullanmak zorunda olduğumuz hijyenik ped ve diğer hijyen ürünlerine uygulanan yüzde 18 vergi oranı, tüm taleplere rağmen düşürülmediği gibi bir de görmezden geliniyoruz!

ÖMRÜMÜZÜN 7 YILI KANAYARAK GEÇERKEN

İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre bir kadın hayatının ortalama 2 bin 535 gününde regl oluyor ve ped ya da tampona ihtiyaç duyuyor. Yine İngiltere’de kadınlar hayatlarının 38 iş gününü kadın hijyen ürünlerini alabilmek için çalışarak geçiriyor. Bizim için elbetteki en az 38 gün. Kur farkını ve alım gücünü düşünürsek bunun Türkiye’de daha fena bir rakama tekabül ettiğini elbette biliyoruz. Durum buyken lügatımıza “regl yoksulluğu” diye bir kavram girmese olmazdı zaten.

Fotoğraf: Unsplash

BİR TEK BİZE Mİ LÜKS BU PED KARDEŞİM?

Türkiye’de yüzde 18 vergi oranı tam gaz devam ederken diğer ülkelerdeki durum ise hakikaten “ah be” çektiriyor:

* Avrupa Birliği 2007’de aldığı kararla, üye ülkelerin hijyen ürünleri üzerindeki vergileri yüzde 5’e kadar indirmesine izin verdi.

* İngiltere, vergi oranını yüzde 5’e çekerken elde edilen vergilerin kadına yönelik şiddetle mücadele derneklerine bağışlanması kararını aldı. İngiltere 2021 itibarıyla bu vergiyi de tamamen kaldırma kararı aldı.

* Fransa vergi oranını yüzde 20’den yüzde 5.5’e indirdi. Île-de-France bölgesindeki liselerde organik regl ürünleri ücretsiz.

* Kanada gelen baskılar üzerine vergiyi sıfırladı.

* Malezya önce vergi oranını yüzde 10’dan yüzde 6’ya indirdi, ardından sıfırladı.

* İrlanda da hijyen ürünlerinden vergi almayan ülkeler arasında.

* ABD’nin pek çok eyaletinde; örneğin Minnesota, İllinois, New York, Massachusetts, Maryland, Connecticut, Florida’da tampon vergisinin kaldırılmasına karar verildi, Nebraska, Virginia ve Arizona’da ise vergiyi kaldırmaya yönelik yasa tasarıları gündeme alındı.

* İspanya 2019’da bu ürünleri temel ihtiyaç kabul ederek vergiyi yüzde 10’dan yüzde 4’e indireceğini duyurdu.

* Avustralya’da 2000 yılından beri uygulanan yüzde 10’luk vergi, 2018’de tamamen kaldırıldı.

* Kanada, 2018’de tampon vergisini kaldırdı. Britanya Kolumbiyası, Ontario, Noca Scotia, Prince Edward adası eyaletlerinde regl ürünleri tüm öğrencilere ücretsiz veriliyor.

* Hindistan 2018 itibarıyla vergiyi tamamen kaldırdı.

* İskoçya hükümeti, her ay 395 bin öğrencinin regl döneminde kullandığı hijyen ürünlerini karşılama kararı aldı.

*İsviçre, 2020'de ped ve tamponu ihtiyacı olan herkese ücretsiz sağlayan ilk ülke oldu.

*Kenya Devlet okullarındaki kız öğrencilere pedleri ücretsiz veriyor ve tampon üzerinden vergi alınmıyor.

*Güney Afrika’da tampondan alınan vergiler kaldırıldı ve okullarda pedler ücretsiz dağıtılıyor.

*Botsvana’da okul çağındaki tüm kız öğrencilere ücretsiz ped veriliyor.

*Güney Kore’de başkent Seoul’de 2018’de ücretsiz regl ürünleri verilmesi 10 pilot bölgede başlatılmıştı.

*Uganda’da ülkedeki tüm okullarda pedler ücretsiz veriliyor.

*Zambiya’da kırsal bölgelerdeki kızlara ücretsiz ped veriliyor.

Görseller: Freepik