Yazının son dakikaya kadar güncellendiğine ve değiştiğine emin olabilirsiniz. Tam şu anda bir pound 10 Türk Lirasını geçti. ‘Ben hep 50 liralık benzin alıyorum’ demenin artık mecazi olarak bile bir anlamı kalmadı. Yurt dışı, kıyı şeridi tatili değil, kışlık erzak getirmelik köy tatilinde bile yol masrafları 2 kere düşündürüyor.  

Kısabileceğimiz tüm giderlerden kısa kısa artık ilkel insan formuna dönüştük. Aman dışarıda yemek aşırı lükse girer, yapmasam da olur; arkadaşlarımla dışarıda bir şeyler içmeyivereyim canım, evde buluşalım hem daha güvenli; zaten pandemi var, iş neyse de sinema tiyatroda virüs kol gezer şimdi boş ver; ya da daha az abur cubur yiyeyim hem sağlıksız bunlar diye uzayıp giden sesler içimizi kemiriyor. Ama tabii ki kısamayacağımız kalemler var. Bazıları hakikaten başka çaremiz olmadığından, bazıları da ‘Neden sadece nefes almayı yaşamak sanıyoruz ki’ diye derinden gelen o itirazdan.

AH, BİZ UCUZ PED ALMAYI NASIL DA DÜŞÜNEMEDİK!

Kısıtlayamayacağımız şeyler listesi uzar gider tabii; bir de kadınlara özel bir gerçek var ki bundan kaçamıyoruz. Her ay kanadığımız ve ped, tampon gibi ürünlere olan ihtiyacımız gerçeği. Bu öyle bir masraf ki hala özel tüketim vergisi ile üst düzeyden vergilendiriliyor ve biz ismi ‘özel tüketim’ olan bu üründen kısamıyoruz. (Bir dakika ya, acaba burada bize lüks içerisinde yaşadığımız hissi vurgulanmak isteniyor olabilir mi?) Neyse, neyse! Durmayayım en iyisi.

Şaka bir yana ped fiyatları espri bile olsa ağlatacak düzeyde. Hele bazı ürünlerde tanesi bir lirayı aşmış durumda.

Durum yeni değil elbette ama 18’lik bir ped paketi fiyatını 29.75 lira olarak görüp Twitter’da paylaşan bir kullanıcı ile yeniden ve çok yoğun gündem oldu. Kadınlar ped fiyatlarına olan isyanlarını Twitter üslubuyla dile getirdi. Hijyenik kadın pedlerinden alınan yüzde 18’lik özel tüketim vergisi, erkekler için cinsel gücü arttıran ürünlerden yüzde 8 vergi alınması gerçeği ile birlikte yeniden gözler önüne serildi.

Bir de işin diğer boyutu var kızlar. Bu itirazlarınızı sadece gelir dağılımı adaletsizliğine, devlete karşı yaptığınızı düşünüyorsanız tam orada karşımıza ‘mansplaining’ çıkıyor. Türkçeye kazandırılan anlamı ile ‘açüklama’... Twitter’da kopan ped fiyatlarına itiraz fırtınasına tabii ki erkeklerin de söyleyecek birkaç çift lafı olacaktı, ne sandınız! Hayatlarında hiçbir tecrübesi olmayan, olması mümkün dahi olmayan bu konuda da hiçbir araştırmadan kaçınmayıp, bir de üstüne günlük ped fiyatlarını bulup paylaşıp, ‘Bunu almak hiç mi aklınıza gelmiyor kızlar, beyninizi kullanın daha ucuzunu bulun’ dediler. Bunu dediler. Ortalık Cem Dinlenmiş’in ‘Her şey olur’ karikatür dizisi gibiydi.

38 GÜN HİJYEN ÜRÜNÜ ALABİLMEK İÇİN ÇALIŞIYORUZ

İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre kadınlar hayatlarının 38 iş gününü kadın hijyen ürünlerini alabilmek için çalışarak geçiriyor. 38 gün sadece bu ürünlere para yetiştirmek için çalışıyoruz ki kur farkını ve alım gücünü düşünürsek bu Türkiye’de daha fena bir rakama tekabül ediyor. Araştırma aynı zamanda bir kadının hayatının ortalama 2 bin 535 gününde, yani yaklaşık yedi yılı boyunca regl olduğunu ve ped ya da tampona ihtiyaç duyduğunu da söylüyor. Durum buyken lügatımıza ‘regl yoksulluğu’ diye bir kavram girmese olmazdı zaten. Regl yoksulluğu ucuzunu ya da alternatiflerini bulmaya yönelen kadınları daha çok kimyasal içeren sağlıksız ürünlere mecbur bırakıyor. Bu durum da bakteri oluşumuna, üreme yolları enfeksiyonlarına yol açabiliyor. Hijyenik pede ulaşamayan kadınlar gazete kağıtlarını, yaprakları bez parçalarını bir araya getirip regl dönemlerini böyle idare ediyor. Genç kızlar o günler okula gitmeyi reddediyor. Bunlar sadece Afrika’da Hindistan’da değil, burada yanı başımızda Adana’da mevsimlik tarım işçilerinde yaygın yaşanıyor mesela.

HEM ALAMIYORUZ HEM UTANIYORUZ

Durun yahu daha ped kullanmanın, regl olmanın, dolayısıyla kadının kendi doğasına yabancılaşıp utanması boyutu var. Regl olan genç kızlara atılan geleneksel tokat, ileride aynı kadınların kirlendiğini düşündüğü için saklanması var. Daha fazla kâr hırsıyla yapılan ped reklamlarında muhtemel uzaylılardan çıkan mavi bir sıvıyla biz kadınlara ped satmaya çalışılması meselesi de ayrı konu. Her ay gördüğümüz, temizlediğimiz kırmızı renkten utanır çekinir olduk. Ağrı sızı sendromlarına da sıra gelemedi yazıda bir türlü. Neyse bu konuyu direkt taleple bitirelim: Ücretsiz ped hakkımız, haa bir de ayda en az bir gün regl izni!

DÜNYADA TAMPON VERGİSİ
Türkiye’de yüzde 18 vergi oranı tam gaz devam ederken diğer ülkelerdeki durum ise şöyle:
* Avrupa Birliği 2007’de aldığı kararla, üye ülkelerin hijyen ürünleri üzerindeki vergileri yüzde 5’e kadar indirmesine izin verdi.
* İngiltere, vergi oranını yüzde 5’e çekerken elde edilen vergilerin kadına yönelik şiddetle mücadele derneklerine bağışlanması kararını aldı. İngiltere 2021 itibarıyla bu vergiyi de tamamen kaldırma kararı aldı.
* Fransa vergi oranını yüzde 20’den yüzde 5.5’e indirdi.
* Kanada gelen baskılar üzerine vergiyi sıfırladı.
* Malezya önce vergi oranını yüzde 10’dan yüzde 6’ya indirdi, ardından sıfırladı.
* İrlanda da hijyen ürünlerinden vergi almayan ülkeler arasında.
* ABD’nin pek çok eyaletinde; örneğin Minnesota, İllinois, New York, Massachusetts, Maryland, Connecticut, Florida’da tampon vergisinin kaldırılmasına karar verildi, Nebraska, Virginia ve Arizona’da ise vergiyi kaldırmaya yönelik yasa tasarıları gündeme alındı.
* İspanya 2019’da bu ürünleri temel ihtiyaç kabul ederek vergiyi yüzde 10’dan yüzde 4’e indireceğini duyurdu.
* Avustralya’da 2000 yılından beri uygulanan yüzde 10’luk vergi, 2018’de tamamen kaldırıldı.
* Kanada, 2018’de tampon vergisini kaldırdı.
* Hindistan 2018 itibarıyla vergiyi tamamen kaldırdı.
* İskoçya hükümeti, her ay 395 bin öğrencinin regl döneminde kullandığı hijyen ürünlerini karşılama kararı aldı.