Afganistan’ın başkenti Kabil’i ele geçiren Taliban, Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeden kaçması üzerine 20 yıl aradan sonra kontrolü yeniden ele geçirdi. Taliban’ın kontrolü ele geçirmesi ve “demokrasiyle değil şeriatla yöneteceğiz, kadınların giyimine de din adamları karar verecek” açıklamalarıyla birlikte farklı ülkelerde yaşayan Afganistanlı kadınlar da tedirginlik yaşıyor. Türkiye’de zor yaşam koşulları altında hayatta kalmaya çalışan Afganistanlı kadınlar, iktidarın ve muhalefetin nefret söylemlerinin aksine “yasal” yollarla Türkiye’ye gelmelerine rağmen rahat bir hayat süremiyor.

Biri 2, diğeri 4 yıl önce Türkiye’ye gelen Fatma ve Meryam isimli Afganistanlı kadınlar da ülkelerinde olan biteni sanal medya aracılığı ve geride kalan akrabalarından öğrenebiliyor. Meryam annesiyle birlikte 3 yıl önce yüksek lisans için, Fatma da ailesiyle beraber 4 yıl önce aldıkları vizeyle Türkiye’ye geldi. Türkiye’de kalmaya devam edebilmek için her yıl ya da iki yılda bir vize yenilemek zorunda kalan kadınlar, ülkelerine dönüş planları olsa da Taliban’ın kontrolü ele geçirmesiyle birlikte bu karardan vazgeçti.

‘DÖNERSEK TALİBAN BİZİ ÖLDÜRÜR’

Yüksek lisans için 3 yıl önce annesiyle beraber Türkiye’ye geldiğini anlatan Meryam, Afganistan’da psikoloji bölümünü bitirdiğini, Türkiye’de Afganistanlı olmanın zorluklarına değindi.

Türkiye’ye geldiğinden beri bir kere Afganistan’a gittiğini kaydeden Meryam, yüksek lisansı bitirince geri dönmeyi planladığını ancak şuan gitmenin çok tehlikeli olduğunu aktardı. Meryam, “İşimiz, evimiz, akrabalar, ablam, ağabeyim orada. Ama şuan gitmemiz çok tehlikeli, Taliban bizi öldürür. Mesela ben hicap kullanmıyorum, bu nedenle Taliban için ben Müslüman bir kadın değilim. Afganistan’dayken hicap kullanmıyordum sadece bir şal takıyordum. Ama Taliban başka bir şey istiyor. O yüzden beni öldürürler. Benim buraya gelip yüksek lisans yapmam da Taliban için beni öldürme nedeni. Biz 20 yıl boyunca Afganistan’da demokrasi ve hukuk için çok çalıştık. Ama her şey çok kötü oldu. Taliban bizim için büyük bir tehlike” şeklinde konuştu.

‘SALDIRILARA RAĞMEN İŞE GİDİYORDUK’

Meryam, 20 yıl boyunca verdikleri mücadeleye dair ise şu örneği verdi: “Afganistan’da Taliban ara ara intihar saldırıları yapıyordu. Benimle birlikte çalıştığımız iş yerinde çok sayıda kadın vardı. Kadınlar çalıştığı için iş yeri yakınlarına Taliban intihar saldırısı düzenliyordu. Ama biz yine de işe gidiyor çalışmaya devam ediyorduk. Çünkü Afganistan’da kadın olarak çalışmak çok önemli bir mücadele. Her şeyi göze alarak demokrasi ve hukuk için bombalı saldırılara rağmen işe gidiyorduk. Ama şimdi Taliban karşısında kimse savaşmadı.”

ÜLKEDE KORKU HAKİM

Afganistan’daki akrabaları aracılığıyla iletişim kurabildikleri kadarıyla haberdar olduklarını belirten Maryam, “Çok fazla konuşamıyoruz. Çünkü konuşmak çok tehlikeli, telefonlar dinleniyor olabilir. Ama bildiğim kadarıyla herkes çok korkuyor. Şuan her yer kapalı. Akrabalarımız da evden dışarı çıkmıyorlar. Bu sabah bir kadın sadece şal takıp dışarı çıktığı için Taliban ateş etmiş korkutmak için. Devlet memurları kaldıkları evleri değiştirdi. Yarın ne olacağını bilmiyoruz” dedi.

‘TÜM DÜNYA KARŞI DURMALI’

Taliban’ın, başka devletlerin kendisini kabul etmesini beklediğini dile getiren Meryam, “Kabul edildikten sonra kötülüklerine başlayacaklar. Biz Afgan’ız ve Taliban’ı kabul etmiyoruz. Fırsat bulursam Afganistan’a gideceğim, savaşacağım. Çünkü onları istemiyorum. Zamanında hastanede doğum yapan kadının çocuğunu öldürdüler. Biz kabul etmiyoruz dünyadaki hiçbir ülke de kabul etmesin. Taliban tüm dünya için büyük bir tehlike. Tüm dünya buna karşı durmalı” ifadelerini kullandı.

‘EŞREF GANİ HESAP VERSİN’

Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin de yakalanmasını isteyen Meryam,“Her şeyimiz var silahlarımız, ocaklar, askerler var. Askerler savaşmak istiyordu ama cumhurbaşkanı izin vermedi, çıktı gitti. Onu mahkemeye almak istiyoruz. Gelsin sorularımıza cevap versin. Neden kaçtı, neden savaşmadı neden silah kullanmadı? Bunların cevabını istiyoruz. 3 aydır memurların maaşını vermedi o paraları aldı gitti. Cumhurbaşkanı savaş için neden izin vermedi? Afganistan’daki halk savaşmaya hazırdı” diye belirtti.

KADINLAR SOKAKTA

Afganistan’da sokağa çıkan kadınlara ilişkin de konuşan Meryam, şöyle devam etti: “Kadınlar Afganistan’da mücadele veriyor. İzliyoruz, sokaklara çıkıyorlar. Çok tehlikeli ama kimse Taliban’ı tanımasın kabul etmesin diye yapıyorlar bunu. ‘Kazandığımız haklarımız var onlara sahip çıkacağız’ diyorlar. Ölseler de dünya Afganistanlı kadınların sokaklarda olduklarını bilecek. Afganistan’ın bir şehrinde kadınlar erkekler sokağa çıktı. Bu mücadelenin sürmesi ve dünyanın da Taliban’a karşı sessiz kalmaması gerekiyor. Eğer Taliban kalmaya devam ederse Afganistan bir cezaevi olur. Savaş olmaz belki ama cezaevi gibi olur. Bu durum en çok da kadınlar için zor olur. Ama biz asla vazgeçmiyoruz mücadele edeceğiz.”

'NASIL GİDEYİM?'

Fatma da 4 yıl önce Taliban baskısından kaçarak Türkiye’ye geldi. Türkiye’de turistik vizeyle kalan belirten Fatma'nın çalışma izni de yok. Türkiye’de kalabilmek için her sene ya da iki yılda bir vizeyi yenilemek zorunda olduklarını söyleyen Fatma, “Dolar üzerinden ödeme yaptığımız için her sene farklı bir tutar ödüyoruz. Mesela biz 5 kişilik bir aile bu sene 9 -10 bin TL ödememiz gerekiyor. Vize alabilmek için bir de seyahat sigortası yaptırıyoruz ona da para ödüyoruz ama hastanede tedavi olamıyoruz. Üniversiteler de bizden daha fazla harç parası alıyor. Dönemlik harç parası alıyorlar. Biz burada tıp okumak istersek her sene 50 bin ödememiz gerekiyor” diyerek yaşadıkları zorluklara dikkat çekti.

Afganistan’a gitmeye dair bir planının olup olmadığına dair de Fatma, “Hayır, herkes kaçıyor. Nasıl ve neden gideyim? Taliban geldiğinde Afganistan diye bir şey kalmadı. Bilmediğim bayrağın altında mı yaşayacağım. Bayrağımızı indirdiler. Afganistan’daki akrabalarımla bazen konuşuyoruz ama onlar da tam her şeyi anlatamıyor. Sakin diyorlar. Aslında korkudan konuşamıyorlar çünkü bu telefonları dinletebilirler” sözleriyle yanıtladı.

‘TÜRKİYE TALİBAN’A ONAY VERMESİN’

Taliban’ın varlığını uzun sürdürmek istediğini bu nedenle ılımlı mesajlar verdiğini belirten Fatma, “Şimdi onay almak için kendilerini iyi gösteriyorlar. Türkiye onay vermesin, tanımasın Taliban’ı. Türkiye şuan Afganları sınır dışı ediyor, yapmasın. Çünkü onlar buradan gidince öldürülürler. Biz o ülkenin vatandaşlarıyız. Orada yaşadık büyüdük. Şimdi biz Taliban’a onay vermeyince hangi devlet neden onay verecek. Neden veriyorlar. Neye göre? Taliban çok büyük bir örgüt değil. Onlara karşı durabiliriz. Afganistanlı kadınlar mücadele edecek ” diye aktardı.

Haber: MA / Zemo Ağgöz

Fotoğraf: MA