Okurumuzun Sorusu:

Merhabalar. Bir konu ile ilgili bilgi almak istiyorum. Özel bir okulda 4 yıldır görev yapmaktayım. Her yıl sözleşmem yenilenmekte idi. Doğum yapmamdan ötürü sözleşme tarihim bittikten sonra sözleşmem yenilenmedi. Tazminat istedim, öncelikle verilmedi sonra kabul ettiler, vereceklerini bildirdiler ama hesabıma 2.100 TL yatırmışlar. Hak edişimin bu olduğunu bildirdiler. Öncelikle ben zincirleme sözleşme yapmaktan dolayı geriye dönük tazminat talep edebilir miyim, ya da haklarım nedir? İhbar tazminatı alabiliyor muyum ya da en kötü ihtimal ile 1 yıllık tazminatım bu mudur? Cevap verirseniz sevinirim, teşekkürler.

Özel Öğretim Kurumları Kanunu gereği, özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerle “süresi en az 1 yıllık” belirli süreli iş sözleşmesi yapılıyor. Yargıtay kararları gereği, belirli süreli iş sözleşmesi üst üste kaç kez yapılırsa yapılsın zincirleme iş sözleşmesine dönüşmüyor.

Olağan koşullarda belirli süreli iş sözleşmesi, süresi sonunda kendiliğinden sona erer. Bu durumda işçi yasal olarak kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Ancak Yargıtay, belirli süreli sözleşme ile çalışmak zorunda bırakılan özel öğretim kurumu öğretmenlerine bir istisna getirmiştir. Yargıtay içtihadına göre, öğretmenin sözleşmesi sona erdiğinde, işveren sözleşmeyi yenilemeyi teklif etmezse, öğretmen kıdem tazminatına hak kazanır! Daha önce köşemizde örnek Yargıtay kararı ile birlikte bu hakkı detayları ile ele almıştık: Özel okul öğretmenlerinin tazminat hakkı devam etmektedir

Sonuç olarak okurumuzun sözleşmesi bitmiş, işveren sözleşmeyi yenilemeyi teklif etmemiştir. Dolayısıyla okurumuz kıdem tazminatına hak kazanmıştır.
1475 sayılı İş Yasası’nın kıdem tazminatı hakkını düzenleyen 14. maddesine göre “İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler gözönüne alınarak hesaplanır”.
Düzenleme çok açık. Kıdem tazminatı toplam hizmet süresi üzerinden ödenir. İş sözleşmesi üst üste yapılmış olsa da aynı işverende (işyerinde) geçen toplam süre dikkate alınır.

Okurumuzun hizmet süresi 4 yıl olmasına rağmen, okurumuza 1 yıllık kıdem tazminatı ödenmiştir. Bu durum yasal düzenlemeye açıkça aykırıdır. Okurumuza 4 yıllık hizmeti üzerinden, her bir yıl için 30 günlük, toplamda 120 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Kıdem tazminatında brüt ücret esas alındığı gibi işçiye sağlanan tüm parasal ve para ile ölçülmesi mümkün ek menfaatler (yemek, servis vb.) de hesaba dâhildir.

Okurumuza 1 yıl için 2.100 TL kıdem tazminatı ödenmiştir. Yani okurumuzun kıdem tazminatı asgari ücret üzerinden ödenmiştir. 4 yıllık bir öğretmenin asgari ücretle çalışması, hiçbir ek hakkının olmaması gerçekçi değildir. Tahmin ediyorum ki, işveren okurumuzun ücretinin asgari ücrete kadar olan kısmını bankadan yatırmakta, geri kalanını elden vermekte, sigorta primini de asgari ücret üzerinden ödemektedir.

Kıdem tazminatının gerçek ücret üzerinden ödenmesi zorunludur. Eğer yukarıda belirttiğim durum söz konusu ise okurumuz, 4 yıllık kıdem tazminatının gerçek ücreti üzerinden ödenmesini talep edebilir.

Belirli süreli iş sözleşmesinde ihbar süresi olmadığı için ihbar tazminatı da olmaz.

Okurumuzun haklarını özetleyecek olursak:
1) Okurumuza 4 yıllık hizmet süresi üzerinden 120 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenmesi gerekir.
2) Okurumuz arabulucuya başvurarak, arabulucuda anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla kıdem tazminatını talep edebilir.
3) Kıdem tazminatının gerçek ücret üzerinden ödenmesi zorunludur. Dava aşamasında “emsal ücret araştırması” yapılarak (iş kolundaki sendikalara mahkemeden müzekkere yazdırılarak) gerçek ücret tespit edilebilir ve tazminatın gerçek ücret üzerinden ödenmesi sağlanabilir.
4) Okurumuzun hak ettiği ancak kullanmadığı yıllık izinleri varsa okurumuz bu izinlerin ücretlerini de talep edebilir. Öte yandan ödenmemiş diğer haklar (ör. fazla mesai, bayram çalışması) da talep edilebilir.
5) Okurumuzun sözleşmesinin doğum nedeniyle yenilenmediği anlaşılmaktadır. Okurumuz bu nedenle İş Yasası’nın 5. maddesi uyarınca ayrımcılık tazminatı da isteyebilir.
6) Okurumuz en kısa sürede bir avukat ile görüşerek arabulucuya gitmelidir.
Son olarak okurumuzu bebeği için tebrik etmek isterim. Gelecek nesilleri emanet ettiğimiz öğretmenlerimizin, doğum yaptığı için işinden olması ve yasal haklarının ihlal edilmesi kabul edilemez.

Öğretmenlerimize reva görülen bu hak ihlalleri, bu ülkenin ayıbıdır…