12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü. Ankara İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi Türkiye’de çocuk işçilik ve hükümetin politikalarına ilişkin hazırladığı raporu açıkladı. 2015 yılından bu yana yarısından fazlası tarımda olmak üzere dünyada 168 milyon çocuk işçi bulunduğu belirtilen raporda bu çocukların önemli bir kısmının en kötü işlerde çalıştığına ve eğitim hakkından maruz bırakıldıklarına dikkat çekildi.

Türkiye’de ise resmi olmayan rakamlara göre 2 milyonun üzerinde çocuk işçi var. Türkiye’de de çocuk işçiliğin önüne geçmek için gereken önlemler alınmıyor, çocuklara giderek daha çok güvencesiz ve kötü çalışma koşulları dayatılıyor, çocuk işçiliği giderek daha tehlikeli işlere kayıyor, çocuk iş cinayetleri artıyor.

2013 yılının başından 2018 yılının ilk 5 ayına kadar toplam 319 çocuk işçinin iş cinayetlerinde yaşamını yitirdiğini açıklayan İSİG Meclisi, çocuk iş cinayetlerinin her yıl mayıs ayından itibaren yükselişe geçtiğine ve ağustos ayında en çok çocuk iş cinayetinin yaşandığına dikkat çekiyor. Çünkü yaz aylarında okulların tatil olmasıyla birlikte çocuklar, ailesinin yanında çalışıyor, staj yapıyor, okul masraflarını sağlamak ya da aile geçimine katkıda bulunmak için gündelik ya da geçici işlerde çalışmak zorunda kalıyor.

İSİG Meclisi’nin hazırladığı rapordan dikkat çeken notlar şöyle;

TÜRKİYE’DE ÇOCUK İŞÇİLİK GERÇEĞİ    

* Hükümet 6 yıldır çocuk işçiliğine dair verileri açık bir biçimde yayınlamıyor. Öncelikle çocuk işçiliğin boyutu gözler önüne serilmeli.

* Hükümet denetimden açıkça kaçıyor, çocuk işçiliği denetlenmiyor. Çocuk işçiler, zaten ağır aksak ilerleyen işyeri denetimlerin “görünmeyen” özneleri oluyor, çocuk emeği denetimin dışında olan alanlara, işyerlerine kaydırılıyor.

* 2013-2018 arasında yaşamını yitiren 319 çocuk işçinin 29’u mülteci/göçmen çocuklar. Mülteci çocukların ölüm oranının bu denli yüksek olması hem çalışma koşulları bakımından çok daha tehlikeli işlerde çalışmak zorunda kaldıklarını hem de çalışan mülteci çocuklara yönelik şiddetin ne denli büyük olduğunu gösteriyor.

* Çocuk iş cinayetlerinde ölen kız çocuklarının oranı ise yüzde 16 ile genel iş cinayeti verilerindeki kadın işçi oranından daha fazla. Bu durum, kız çocuklarının özellikle tarım sektöründeki yoğun sömürüsünden kaynaklanıyor.

* Çocuk işçiler en çok, çocukların işçilerin yarıya yakının çalıştığı tarım sektöründe yaşamını yitirdi. Ücretsiz aile işçiliğinin ve küçük yaşta çalışmanın yaygın olduğu tarım sektörü aynı zamanda 50 ve daha az işçi çalıştıran tarım işletmeleri bakımından denetlenmenin dışında bırakılan ve buralara yönelik bir yaptırım uygulanması mümkün olmayan bir sektör.

* Tarımdaki çocuk iş cinayetlerini yüzde 12 ile inşaat sektöründeki çocuk işçi ölümleri izliyor. Sanayide, madenlerde, taş ocaklarında, küçük atölye ve işletmelerde, tamirhanelerde ve sokaklarda çalışan çocuk işçiler trafik kazalarında, boğularak, yüksekten düşerek ya da ezilerek hayatlarını kaybediyor.

* İş cinayetinde yaşamını yitiren 319 çocuğun 100’ü 14 yaş ve altında. 14 ve altı yasal olarak çalışması tamamen yasak olan bir yaş.

* Çalışması yasal olan 15 yaşın üstünde çocuklar ise kimya, metal gibi ağır ve tehlikeli olup çalışması kanunen yasak işlerde de çalıştırılıyor.

* Yasal kılıf altında “meşrulaştırılan” çıraklık ve stajyerlik yapan çocuklar, işçi sağlığı ve güvenliği önlemlerinden uzak, sosyal güvenlik korumasından uzak bir biçimde çoğu zaman yetişkinlerle aynı iş yaptırılarak çalışmaya mecbur bırakılıyor.

* Patron temsilcileri ise bu durumdan sonuna kadar istifade ediyor. İşveren teşviklerinden yararlanıp, MEB ile protokoller imzalayarak çocuk işçi ordusunu asgari ücretin çok altında ücretlerle çalıştırıyor.

* Sayısı 1.5 milyona yaklaşan stajyer-kursiyer-çırak sömürüsüne ve çocukların diğer alanlarda çalışmasına 4+4+4 eğitim sistemi ile de kan taşınıyor.

* Çocuk işçiliğinin ve çocuk iş cinayetlerinin önlenememesinin bir nedeni de sorumlulara ve faillere dönük cezasızlık politikasıdır. Yapılan soruşturmaların eksikliği, yargılama sürecinde yargı organlarının “yanlış” ve yanlı değerlendirmeleri, asıl sorumluların yargılanmaması, baskı ve yıldırma süreçleri ile yaşamını yitiren, zarar gören çocukların ailelerinin anlaşma yolunu seçmek zorunda bırakılmaları ve yargı sürecinin uzunluğu da çocuk emeğinin sömürüsünü daha da katmerleştiriyor.

ÇOCUK İŞÇİLİĞİN ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN NELER YAPILMALI?
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi, çocuk işçiliğin önüne geçmek için yapılması gerekenleri ise şöyle sıralıyor;
- Ucuz çocuk işgücünü teşvik eden ve bunun altyapısını oluşturan eğitim sistemi ve eğitim politikalarına sona verilmeli.
- Çocuk emeğiyle ilgili veriler bilimsel, güvenilir ve düzenli bir şekilde yayınlanmalı.
- Kayıt dışı çocuk işçi çalıştırılan kişi ve kurumlara göz yumulmamalı, caydırıcı cezalar verilmeli.
- Yasa dışı çocuk işçi çalıştırmayı önlemeye yönelik tedbirler alınmalı, denetimler etkin ve sıkı bir şekilde yapılmalı, ilgili mevzuatlar yürürlüğe koyulmalı.
- Çocuk işçilik yasaklanmalı.

Raporun tamamına BURADAN ulaşabilirsiniz.