Gertrud Staewen (Ordemann) 18 Temmuz 1894’te Bremen’de doğdu, 10 Haziran 1987’de Berlin’de öldü. Eğitimci, sosyal hizmet uzmanı ve yazardı. Hayatı boyunca ötekileştirilen haklarından mahrum bırakılanlar için çaba harcadı. 1920’lerde proleter gençliğe, Nazi döneminde Yahudilere ve tüm muhaliflere veya savaştan sonra çalıştığı Berlin-Tegel cezaevinde mahkumlara destek oldu.  

Hufeisen/At nalı yerleşimindeki dönemi

Gertrud Staewen, iki çocuğuyla birlikte 1928’de Dörchläuchtingstrasse 35’e taşındı ve 1937’ye kadar orada yaşadı. Bekar anne olarak düşünceleri bu yerleşim alanında yaşayan parti ve sendikalarda aktif kişilerle uyuşmaktaydı. Başlangıçta yaşamını yazarak finanse etmeye çalıştı. 1933 yılında ilk kitabı, işçi gençlik arasında sosyal sorunlarla ilgilenen “Düzensizlikteki İnsanlar” başlığı altında yayımlandı. Ancak kitabın Naziler tarafından yasaklanması çok uzun sürmedi. İkinci yayını “Yoldaş. Alman Kaderinde Genç Kadınlar 1910-1930 ”1936’da yayımlandığında hemen raflardan ve kitap listelerinden çıkarıldı. SPD’ye üyeliği ve Hristiyan Sosyalist direniş hareketi Neuwerk’e olan bağlılığı, evinin siyasi polis tarafından birkaç kez aranmasına neden oldu. Ancak suçlayıcı bir malzeme bulunamadı.

NAZİ REJİMİNE KARŞI DİRENİŞ

Gertrud Staewen en başından beri Nazi rejimini reddetti. “Yahudi sorunu” da dahil olmak üzere Hitler diktatörlüğünün hedefleri konusunda kafası açıktı. 1941’de, Yahudilerin Doğu’ya sürülmesinin başlamasından kısa bir süre önce Gertrud Staewen, Dahlem topluluğu tarafından Burckhardthaus’daki idari çalışmalarından kısmen serbest bırakıldı. Öncelikle sınır dışı edilme tehdidi altında olan vaftiz edilmiş “Ari olmayanlar” ile ilgilenmeye başladı. Bir yandan bu insanların haklarıyla uğraşırken diğer yandan onların gizlemesinde ve gizlendikleri yerlerde bakımlarında yardımcı oldu. Sahte kimlik düzenleyerek kaçışlarını, yasa dışı şekilde yemek kartları almalarını sağladı. Bazı durumlarda, insanlar toplama kampı görevlilerine rüşvet verilerek bile kurtarıldı. Bir Yahudi doktor, Luzie Adelsberger, gaz odasında ölmeden kısa bir süre önce bir polis memuruna rüşvet verilerek toplama kampından resmen satın alındı. İnanılmaz yaratıcılıkla Yahudilerin kaçmasına yardımcı olan fikirler geliştirdi. Bir süre Hitler’in Ari ırkından annelere dağıttığı haçları toplayarak Yahudi kadınlara verdi, kurtulmalarını sağladı. Bir cenaze töreni taklidiyle bir Yahudi’nin Almanya dışına çıkarılmasına yardımcı oldu. Bir matem çelengiyle Almanya’dan İsviçre’ye kadar dolaştı, yerel polislere her gün bir sonraki köyde amcasının öldüğünü söyleyerek sınırı aştı. Staewen’in kendi evinde sakladığı Yahudilerin zanaatkar olarak görülebilmeleri için özel kıyafetler her zaman mevcuttu. İhbar edilmeleri nedeniyle içinde yer aldığı grup 1943 sonbaharında ortaya çıktı. Arkadaşları Helene Jacobs ve Melanie Steinmetz ve diğer birkaç destekçi tutuklandı, Franz Kaufmann öldürüldü. Gertrud Staewen tespit edilemedi.

MAHKUMLARIN MELEĞİ

1948’den 1962’de emekliliğine kadar Gertrud Staewen, Berlin-Tegel erkekler hapishanesinde bakıcıydı ve “mahkumların meleği” olarak biliniyordu. 1958’de Berlin Senatosu onları Nazi döneminde zulüm görenleri destekleyen insanlara verilen bir onur olan “bilinmeyen kahramanlar” listesine dahil etti. 1983’te Federal Almanya Cumhuriyeti’nin liyakat madalyasını aldı. Gertrud Staewen, 1987 yılında Berlin’de 92 yaşında öldü ve Berlin-Dahlem’deki St. Annen mezarlığında isteği üzerine Rudi Dutschke’nin yanına gömüldü.