Okurumuzun Sorusu:

İş Yasası’nın 69. maddesine göre “Çalışma hayatında ‘gece’ en geç saat 20:00’de başlayarak en erken saat 06:00’ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir”.

Yine aynı maddeye göre “İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez. Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.”

İş Yasası’nda “gece mesaisi” diye bir hak yoktur. Gece çalışan işçi normal ücretinin dışında ayrıca bir ücrete hak kazanmaz.

Bununla birlikte turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işler dışındaki işlerde çalışan işçiler gece 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz. Bu sektörler dışında kalan sektörlerde çalışan işçiler gece 7,5 saatten fazla çalıştırılırsa, Yargıtay içtihadına göre, 7,5 saati aşan süreler fazla mesai sayılır. Her 1 saatlik fazla mesai için de en az 1,5 saatlik fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.

Turizm, özel güvenlik ve sağlık sektöründe ise gece 7,5 saati aşan süreler kendiliğinden fazla mesai sayılmaz. İşçinin bir haftada toplam çalışma süresi 45 saati aşıyorsa, 45 saati aşan süreler fazla mesai sayılır. 45 saati aşan her bir saat için en az 1,5 saatlik fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.

Hem 7,5 saat hem 45 saat hesabında ara dinlenmeleri hesaba katılmaz. Yani işyerinde geçirilen toplam süreden ara dinlenmeleri düşülerek fiili çalışma süreleri bulunur.

Gelelim okurumuzun eşinin durumuna. Okurumuzun eşinin turizm, özel güvenlik veya sağlık sektöründe çalıştığını varsayarak söyleyecek olursak, durum şu şekilde:

Cuma 20:00 – Cumartesi 08:00: 12 saat – 1 saat (ara dinlenmesi): 11 saat
Cumartesi20:00 – Pazar 08:00: 12 saat – 1 saat (ara dinlenmesi): 11 saat
Pazar20:00 – Pazartesi 08:00: 12 saat – 1 saat (ara dinlenmesi): 11 saat
Pazartesi20:00 – Salı 08:00: 12 saat – 1 saat (ara dinlenmesi): 11 saat
Salı20:00 – Çarşamba 08:00: 12 saat – 1 saat (ara dinlenmesi): 11 saat
Çarşamba 08:00 – Cuma 20:00: Hafta tatili

Bu durumda okurumuzun eşinin haftalık toplam çalışma süresi 55 saat ediyor. Yani her hafta 10 saat fazla mesai yapıyor.

9 ayda yaklaşık 38 hafta var. Her hafta 10 saat fazla mesai yapıldığını varsayarak söylersek okurumuzun eşi toplam 380 saat fazla mesai yapmış. 380 saatlik fazla mesainin karşılığı ise 380 x 1,5 = 570 saatlik ücrettir.

Okurumuzun eşinin net maaşı 2.100 TL. Ancak brüt maaşını bilmiyoruz. Ama okurumuzun eşinin asgari ücret civarında aldığını söyleyebiliriz. Asgari ücret üzerinden hesaplama yapalım.

Saatlik brüt asgari ücret = 9,02 TL
9,02 TL x 570 = 5.141.4 TL (brüt)

Bu tutarın neti vergi dilimine göre değişiyor. Yaklaşık 3.800 – 3.650 TL civarında net fazla mesai alacağından söz edebiliriz.

Yani okurumuzun eşinin ciddi miktarda fazla mesai alacağı var!

Eğer okurumuzun eşi turizm, özel güvenlik veya sağlık sektörü dışındaki bir işte çalışıyorsa durum değişir. Bu durumda okurumuzun eşi çalıştığı her gün 7,5 saati aşan 3,5 saat fazla mesai yapmış olur. 5 günde fazla mesai ise toplam 17,5 saate denk gelir. Eğer durum buysa, daha yüksek bir fazla mesai alacağı çıkar.

Peki, okurumuzun eşi hangi haklarını, nasıl talep edebilir?

1) Önce arabulucuya giderek, arabulucuda anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla ödenmeyen fazla mesai ücretlerini isteyebilir.

2) İşveren ihbar süresi kadar önce haber vermediği ve 9 aylık bir işçinin ihbar süresi 4 hafta olduğu için, 4 haftalık brüt ücreti tutarındaki ihbar tazminatını önce arabulucu sonra dava yoluyla isteyebilir. Vergiler düşüldükten sonra ihbar tazminatı yaklaşık net 2 bin TL’ye denk geliyor.

3) Bayram çalışması, ödenmeyen ücret vb. alacakları varsa bu alacakları da önce arabulucu sonra dava yoluyla talep edebilir. Bu üç hak aynı arabulucu sürecinde ve aynı davada istenebilir.

4) İşyerinde 30’dan fazla işçi varsa, arabulucuya giderek işe iade isteyebilir, anlaşma olmazsa işe iade davası açabilir. Detaylar için BURAYA bakabilirsiniz. 

5) İşyerinde 30’dan fazla işçi yoksa işe iade istenemez. Bununla birlikte işveren kötü niyetli bir işten çıkarma yaptıysa kötü niyet tazminatı istenebilir.

Okurumuzun eşi en kısa sürede bir avukatla görüşerek arabulucu sürecini başlatabilir, anlaşma olmazsa da dava açabilir.

Yeri gelmişken tüm okurlarımıza bir çağrım var. Lütfen ama lütfen fazla mesai yaptığınızda, hafta tatilinizde ya da diğer resmi ve dini tatil günlerinde çalıştığınızda bunları not edin. Bir not defteri ya da ajanda tutun. Bu çalışmalarınızı ispatlayabilecek her türlü bilgi ve belgeyi de toplayın. Çünkü tutacağınız bu kayıtlar, toplayacağınız bilgi ve belgeler, muhtemel bir dava halinde hem ispat kolaylığı sağlayacağı gibi hem de ne kadar alacağımız olduğunun hesaplanmasını da mümkün kılacaktır!