Okurumuzun sorusu: Yetim aylığı alıyorum. Bize de emekli ikramiyesi vereceklerdi. Bankaya gittim 1.000 lira yatmamış. 500 lira yatmış. Niye böyle?

Çünkü “müjde” vermeye gelince bol keseden atan AKP iktidarı, iş icraata gelince kesenin ağzını büzüyor.

Bir hatırlayalım. Ne demişti Başbakan Binali Yıldırım: “Ramazan bayramı öncesi 1000 lira, kurban bayramı öncesi 1000 lira. Tabi bu 12 milyon üzerinde emekliyi düşündüğümüz zaman hatırı sayılır bir para ediyor. Emeklilerimiz daha fazlasına layık. Emeklilerin kendileri değil, dul ve yetimleri de dâhil bundan istifade edecek. Dolayısıyla böylece 12 milyonun üzerinde emeklimize, ister az maaş alsın, ister çok maaş alsın bu bir bayram hediyesi, ikramiyesi olarak düşünülen bir şey."

Bu açıklama günlerce gazetelerde, televizyonlarda “müjde” nidaları eşliğinde duyuruldu. Bu açıklamayı okuduğumuzda ne anlıyoruz? Dul ve yetim aylığı alanlar da aynı emekli aylığı alanlar gibi her iki bayramda 1.000 TL bayram ikramiyesi alacak.

Oysa Başbakanın yaptığı açıklama ile çıkarılan kanun bambaşka!

18 Mayıs 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7143 sayılı Kanunun 23. maddesine göre, yasal adı “ölüm aylığı” olan, gündelik dilde ise yetim ve dul aylığı olarak anılan aylığı alanlara:

1) Hisse oranlarına göre ikramiye ödemesi yapılıyor.

2) Birden fazla aylık alanlara ise yüksek aylığa göre ödeme yapılıyor.

Bu durumda dullar, yetimler ve vefat eden çocuklarından aylık alan anne-babalar, hangi oran üzerinden aylık alıyorlarsa, o oran üzerinden bayram ikramiyesi alabiliyor.
Vefat eden eşin SSK’lı (4-a’lı) olduğu varsayımından hareketle somut örnekler üzerinden gidelim.

1) Diyelim ki sadece dul eş aylık alıyor. Yetim aylığı alan çocuk yok. Eğer dul eş sigortalı çalışmıyor ya da kendi çalışmasından kaynaklı emekli aylığı almıyorsa, dul eşin aylık oranı yüzde 75, emekli ikramiyesi 750 TL’dir. Eğer dul eş sigortalı çalışıyor ya da emekli aylığı alıyorsa, aylık oranı yüzde 50, emekli ikramiyesi 500 TL’dir.

2) Vefat eden sigortalının eşi ve evli olmayan bir kız çocuğu olsun. Dul eş yüzde 50 oranı üzerinden dul aylığı, kız çocuğu ise yüzde 25 oranı üzerinden yetim aylığı alır. Bu durumda dul eşe 500 TL, kız çocuğuna ise 250 TL bayram ikramiyesi ödenir.

3) Vefat eden sigortalının eşi, yeniden evlendiği için dul aylığı kesilmiş olsun. Bu durumda yetim aylığı alan kız çocuğunun aylık oranı yüzde 50’ye yükselir. Okurumuzun durumu da bu kapsamdadır. Dolayısıyla kız çocuğuna 500 TL bayram ikramiyesi ödenir.

4) Diyelim ki dul aylığı alan bir eş ve yetim aylığı alan iki çocuk var. Eşin aylık oranı yüzde 50 olduğu için dul eş 500 TL bayram ikramiyesi, her bir çocuk ise 250 TL bayram ikramiyesi alır.

5) Diyelim ki dul aylığı alan bir eş ve yetim aylığı alan üç çocuk var. Eşin aylık oranı yüzde 40 olduğu için dul eş 400 TL, aylık oranı yüzde 20 olan her bir çocuk 200 TL bayram ikramiyesi alır.

Bu durum Bağ-Kur ya da Emekli Sandığı üzerinden dul ya da yetim aylığı alanlar için de söz konusudur. 1.000 TL’lik bayram ikramiyesi, aylık oranı kadar ödenmektedir.

Dul ve yetimlerin 1.000 TL emekli ikramiyesi alma umuduyla bankaya gidip, daha düşük bir tutarla ikramiye ile bankadan ayrılmasının nedeni AKP iktidarının 7143 sayılı Kanunda bu yönde bir düzenleme yapmış olmasıdır. Meclis’te komisyon görüşmeleri sırasında dul ve yetimlere de aylık oranlarına bakılmaksızın 1.000 TL bayram ikramiyesi ödenmesi önerisi getirilmiş ancak Maliye Bakanı Naci Ağbal karşı çıkmıştır. Dolayısıyla dul ve yetimlerin 1.000 TL bayram ikramiyesi alamamasında aslan payı, patronlar söz konusu olduğunda keseyi açan, dul ve yetim söz konusu olduğunda cimrilikte zirveyi kimseye bırakmayan AKP’nin Maliye Bakanı Naci Ağbal’dır.

Not: Yeri gelmişken söyleyelim. Bu Kanunun ikramiye ile ilgisi maddesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülürken, SGK Sigorta Primleri Genel Müdür Vekili Savaş Alıç, Komisyon üyelerine yaptığı açıklamada “Düzenlemeyle kurumumuzdan gelir ve aylık alan –primsiz aylıklar dâhil- gerek kişilerin kendilerine gerekse hak sahiplerine Ramazan ve Kurban Bayramlarında biner lira ikramiye ödemesi düzenlemesi getirilmektedir” demiştir. Yani SGK’nın ilgili dairesinin müdürü TBMM çatısı altında, milletvekillerine yanlış bilgi vermiş, sanki dul ve yetimlere de 1.000 TL aylık ödeneceği yönünde bir izlenime yol açmıştır. Ayrıca Komisyon görüşmeleri sırasında CHP Ankara Milletvekili Bülent Kuşoğlu, 1.000 TL bayram ikramiyesinin dul ve yetimlere de aylık oranına göre değil doğrudan 1.000 TL olarak ödenmesini önerisini getirmiş ancak Maliye Bakanı Naci Ağbal karşı çıkmıştır. Öte yandan CHP milletvekillerinin “Bayram ikramiyesi brüt asgari ücret (2.029,5 TL) olsun” önerisi yine AKP’li komisyon üyelerinin oyları ile reddedilmiştir. Bu aktardıklarımın hepsi, Plan ve Bütçe Komisyonunun tutanaklarında mevcuttur.