Çin, Hindistan ve Endonezya’daki fabrikalarından sonra Xiaomi’nin Salcomp ile üretim yaptığı fabrikası İstanbul Avcılar’da kuruldu. Yakın zamanda işçilerin direnişiyle Türk Metal’in yetki aldığı telefon fabrikasında, eylül ayında başlayan toplu sözleşme süreci devam ediyor. Düşük ücret, ağır çalışma koşulları, mobbing ve işten atmalara karşı sendikalı olduklarını söyleyen Salcomp işçileri hâlâ koşullarının değişmediğini söylüyor. Özellikle tuvalet molalarının kısıtlı olmasından şikayet eden kadınlar regl dönemlerinde çocuk ya da hasta beziyle çalıştıklarını söylüyor.

Salcomp işçisi bir kadın, “Yeri geliyor regl döneminde tuvalete gitmemek için çocuk ya da hasta bezlerine sığınıyoruz. Çoğu zaman kadınların önlüklerine geçmiş oluyor, birbirimizin arkasına saklanarak çalışıyoruz. Tuvaletler pislik içinde. Günde bir kere tuvalete gidiyorum o da öğle arasında, insanlar bağırsak problemleri yaşıyor, enfeksiyon kapıyor. Doktora gittim ‘Ne yaptın böyle’ dedi, antibiyotik verdi, tuvaletimi bekletmememi söyledi. Nasıl gideyim? Tuvalete gideceğim sorumlu bana diyor ki ‘Bugün senin ikinci gidişin.’ Keyfimden gitmiyorum ki” diye konuştu. İşçiler fazla su içip tuvalete gitmesin diye su sebillerine konulan plastik bardakların bile sınırlı olduğunu belirten başka bir işçi de “Sürekli kullandığım bir ilacım var, suyun yanına gittim, ilacı çıkardım bardak yok. Mecburen susuz yutmak durumunda kaldım. Öyle bir defa olan bir olay değil, sürekli yaşıyoruz, bilinçli yapılıyor” dedi.

'İNSAN YERİNE KONULMAK İÇİN MÜCADELE ETTİK'

Xiaomi ve iş ortağı Salcomp’un yıllık 5 milyon adet akıllı telefon üretim kapasitesine sahip İstanbul Avcılar’daki fabrikasında çalışan işçiler, Türk Metal yetki aldıktan sonra atılan işçilerin işe geri alındığını ancak sendikal örgütlenme sürecinde öncülük edenlerin bölümlerinin değiştirildiği söylüyor. 2 aylık deneme süreci biten işçilerin kapı önüne konulduğunu belirten bir işçi, “Bize karşı baskı başladı, öne çıkan işçilerin işten atılması için fırsat kollanıyor. Topluca işten atma yapamadıkları için işçileri tek tek çıkarıyorlar. İnsan yerine konulmak için mücadele ettik. İşe geliyorsun çalışmanı tamamlıyorsun, eve dönerken serviste telefon çalıyor işten atıldığını öğreniyorsun. Ya da gece vardiyasında gecenin 12’si işten çıkarılıyorsun. O saatte bir kadın eve nasıl gider, cebinde yol parası var mı? Bunları düşünmüyorlar. Güvenlikler geliyor, üstünü başını arayıp kapıya kadar eşlik ediyorlar, bu ne kadar onur kırıcı bir durum. Sendikaya şikayetlerimizi anlatıyoruz, bizi teselli ediyorlar, düzelir deyip geçiştiriyorlar” dedi.

'SENDİKA YETKİ ALDI AMA SORUNLAR ÇÖZÜLMEDİ'

Bant sistemiyle çalışılan fabrikada sürekli baskı ve mobbinge maruz kaldıklarını belirten işçiler mutsuz çalıştıklarını belirtiyor. Sürekli "Konuşmayın, önünüze bakın" gibi söylemler eşliğinde çalıştıklarını söyleyen başka bir işçi, “Robot gibiyiz. İş için arkadaşımıza bir şey sorsak ‘Neden konuşuyorsunuz, önünüze dönün’ uyarısıyla karşılaşıyoruz. İşçiler stresli, bir ara havalandırmalar da açılmıyordu, günaşırı işçiler bayılıyordu. Düşük ücret, ağır çalışma koşulları, iş güvencesi istedik sendikalı olduk. Ama koşullar değişmedi. Yarım saat yemek molası var herkes aynı saatte yemeğe çıkıyor, saatler düzeltilmedi. Yarım saatte nasıl yemek yiyeceğiz? Sıraya giriyoruz yemek alıyoruz, bu sefer oturacak yer bulamıyoruz, yer bulanlar şanslı, hızlıca yemeği yiyip koştur koştur çay içmeye çıkıyor. 1 dakika geç kalsan uyarı yiyip azarlanıyorsun. Sendika yetki aldı ama sorunlar çözülmedi” diye konuştu.

'DİRENDİK KAZANDIK, TİS MASASINDA OLMAK İSTİYORUZ'

Salcomp işçileri eylül ayından beri devam eden TİS görüşmelerine dahil edilmediklerini, temsilcilerin ise atama yoluyla yapıldığını söylüyor. Süreci izlemek değil, dahil olmak istediklerini söyleyen bir işçi şöyle konuştu: “Türk Metal atama yoluyla 5 temsilci seçti. İtiraz ettik, bizim ne yaşadığımızı en iyi biz biliriz, temsilcileri kendimiz seçmek istiyoruz dedik. İtiraz ettiğimizle kaldık, TİS görüşmeleri başladı, o zamandan beri bir tek toplantı yapılmadı. Atanan temsilcilere eğitimler verilmedi. Direniş devam ederken haftada bir toplantı yapılıyordu, şimdi toplantı yapmıyorlar. Görüşmelerde ne konuşuluyor, ne tartışılıyor haberimiz yok. Toplu sözleşme masasında olmak istiyoruz ama sendika bırakın bizi, temsilcileri bile görüşmelere almıyor. Sendikanın şeffaf olmasını istiyoruz. Ayaküstü fabrika bahçesinde bilgi veriyorlar, onun dışında ne oluyor ne bitiyor haber alamıyoruz. İşçiler kaygılı, gönül rahatlığıyla işe gelemiyor, sendikalı olduk ama işten atılma kaygısıyla çalışıyoruz. 3 vardiya olsun diye mücadele ettik, şimdi sendikacılar patronun vardiya sistemini kabul etmediğini söylüyor. Biz rica minnet bu işlerin düzeleceğini düşünmüyoruz, yumruğu masaya vurması lazım.”

İşçilerin anlattıklarıyla ilgili soru sormak için aramak istediğimiz Salcomp’un iletişim adreslerine ise ulaşamadık.

'ERKEKLERLE HÂLÂ AYNI SOYUNMA KABİNİNİ KULLANIYORUZ'
Salcomp’da işçilerin en önemli taleplerinden  biri vardiya sisteminin 3 vardiya olarak düzenlenmesi. 08.00- 18.00 ve 18.00-04.00 şeklinde 2 vardiya olarak çalışılan fabrikada özellikle kadın işçiler gece vardiyasında büyük sıkıntılar çektiğini söylüyor. Sabah 04.00’te işten çıkan işçiler eve dönerken yaşadıklarını şöyle anlatıyor:
“Vardiyadan sabah 04.00’te çıkıyoruz, servis o saatte evimizin önüne kadar götürmüyor, merkez ya da cadde başlarında bırakıp devam ediyor. Ya eşimiz, ya çocuğumuz gece uykusunu bölerek bizi karşılamaya geliyor. Geçen gün eşim uyuyakalmış, sabah işe gidiyor çünkü, yol boyu telefonla konuşuyormuş gibi yaparak evime gittim. Ya eşi olmayan bekar kadınlar ne yapacak ya da eşinden ayrılan, kimsesi olmayan? En ücra köşelerde evleri olan insanlar var, onlar ne yapacak? Ya da eşiyle vardiyası denk gelen işçiler? Korkarak eve gidiyoruz. Yolda yürürken kavgaya da denk geliyoruz, hırsızla da karşılaşıyoruz. Zifiri karanlıkta çevirme yapan polis bu saatte ne iş diye soruyor. Öyle bir vardiya sistemi var ki herkes mağdur ama değiştirmiyorlar. Özellikle kadınlar Salcomp’ta çok mağdur. Erkeklerle hâlâ aynı soyunma kabinlerini kullanıyoruz. Sadece mont ve yelekleri çıkarsak da rahatsız oluyoruz. Tişörtünü değiştirmek falan istersen mecbur tuvalete yöneliyorsun. Bugün soyunma kabinine girdiğimde 5 erkek vardı, ayrıca kabinlerin içinde kameralar var."

Fotoğraf: Evrensel