“Her okulda bir öğün ücretsiz ve sağlıklı yemek her çocuğun hakkı!” talebini Türkiye’nin dört bir yanında kadınlar yan yana gelerek yükseltiyorlar. Okul önlerinde toplanan imzalar, ev buluşmaları, öğretmenler odasında yapılan tartışmalar, sokak sokak büyütülen ses… Bu talep çok geniş bir kesimin sahiplendiği bir talep oldu. Ancak kimi tartışmaları da beraberinde getirdi elbette.

Çalışmamız boyunca en çok karşılaştığımız 3 soruyu yanıtladık:

1- OKULLARDA BİR ÖĞÜN ÜCRETSİZ SAĞLIKLI YEMEK İÇİN KAYNAK VAR MI? DEVLET BUNA BÜTÇE AYIRIR MI?

Kafalarda bu sorunun dolaşmasından daha doğal bir şey yok, halk için şimdiye kadar neye bütçe ayrıldığını gördük ki? Okulların temizliği için gerekli malzemelerden tutalım sınav kağıtlarının çıktı alınacağı A4 kağıtlara kadar en temel ihtiyaçlar velilerin cebinden karşılanıyor. Türkiye, ilköğretimden yükseköğretim düzeyine kadar öğrenci başına yıllık harcamada OECD ülkeleri içinde son sıralarda geliyor. Türkiye, öğrenci başına ortalama 5 bin 743 dolarlık yıllık harcamayla 36 ülke içinde 34. sırada. OECD’de ortalama ise 11 bin 990 dolar.

Ancak bu, yeterli bütçe olmadığı anlamına gelmiyor. Çünkü okullara pay edilmeyen bu bütçe çok başka yerlere ayrılıyor. Örnek mi, işte buyurun:

■ AKP, “Eğitimde asrın projesi” olarak duyurduğu FATİH Projesi eğitim bütçesi için kara delik haline geldi. 2010 yılında başlayıp, 2014’te tamamlanacağı söylenen projede, milyarlarca liralık harcamaya karşın 11 yılın sonunda hedefe ulaşılamadı. Proje için bugüne kadar yapılan toplam harcama ise 15 milyar lirayı buldu. Dağıtılacağı duyurulan tabletler halen tamamlanamazken akıllı tahta uygulaması tüm okullara ulaşamadı.

■ Sayıştay raporları Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinin çarçur edildiğini ortaya serdi: Milli Eğitim Bakanlığının bütçesinden AB projeleri için ayrılan 3.4 milyar lira projelere değil özel hesaplara aktarılmış!  Kim bu özel hesapların sahibi? Ne yaptılar bu parayla? Sorgulanması gerek. Bu parayla 1 yılda 1 milyondan fazla öğrenciye ücretsiz ve sağlıklı yemek verilebilirdi.

■ Mayıs ayında Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile Türkiye Maarif Vakfına Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinden 1 milyar 871 milyon lira aktarıldı.

NEDİR MAARİF VAKFI?
2016 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından hazırlanan 6721 sayılı Türkiye Maarif Vakfı Kanunu kapsamında kurulan Türkiye Maarif Vakfının yurt dışında 33 ülkede okulu bulunuyor. Vakıf sitesinde, okulların bulunduğu ülkelerin yanı sıra 25 ülkede daha çalışma yürütüldüğü belirtiliyor. 2016’da bu vakfın Fethullah Gülen’in yurt dışında kurmuş olduğu eğitim öğretim kurumlarına karşı güçlü bir alternatif yaratmak amacıyla kurulduğu belirtiliyor. Hatta 15 Temmuz darbe girişiminin ardından yurt içindeki ve -yürütülen temaslar sonucu- yurt dışındaki çok sayıda "FETÖ iltisaklı" okul, Türkiye Maarif Vakfına devredilmişti.

■ 2021 bütçesinde patronlara destek için ayrılan pay 2022 yılında yüzde 36 artırılarak 68,9 milyar liraya çıkarıldı. Üstelik bu rakama İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanan ve yıllardır sürdürülen sigorta prim destekleri dahil değil.

■ Kur Korumalı Mevduat için sadece bu yılın ilk 8 ayında bütçeden ödenen faiz 75,6 milyar lira oldu. Bütçeden yapılan faiz harcamaları ise 174 milyar lirayı buldu. Toplamda ilk sekiz ayda bütçeden ödenen faiz 250 milyar liraya yaklaştı. Aynı dönemde ‘Milletin cebinden bir kuruş çıkmıyor’ denen döviz garantili projeler için müteahhitlere 15,2 milyar lira akıtıldı.

Böylesi daha pek çok veriyi arka arkaya sıralayabiliriz.

Sorun kaynak olmaması değil var olan kaynakların kim için, ne için kullanıldığı…  Devletin, halktan topladığı vergileri dağıtırken neyi öncelediği...  

Çocukların gelişimleri için gerekli besine erişebilmeleri eğitime erişimlerinin temelini oluşturuyor. Ancak her konuda olduğu gibi çocukların gelişimi, eğitim hakkına erişebilmeleri de ailelerin inisiyatifine bırakılmış durumda. Sağlıklı beslenme ailelerin ekonomik durumundan bağımsız olarak her çocuğun hakkıdır, bu hakkı güvence altına almak, hayata geçirmek de devletin sorumluluğudur. Bu yüzden devletin halihazırda var olan kaynakları öğrencilerin eğitimden kopmaması için, gelişimlerinin sağlanabilmesi için en temel hak olan beslenmelerinin güvence altına alınmasına harcaması, öncelikli hale getirmesi gerekiyor. Bütçenin tarikatlara, kişilerin özel hesaplarına, müteahhitlere, patronlara, zenginlere değil çocuklarımızın sağlığına ve gelişimine ayrılması gerekiyor!  

2- BU TALEBİ KABUL EDİP UCUZ, SAĞLIKSIZ YEMEKLER İLE ÇOCUKLARIMIZI ZEHİRLEMESİNLER?

Bu sorunun sorulması devlete duyulan güvensizliği apaçık ortaya koyuyor. Geçmişte yaşanmış benzer deneyimler velileri çocuklarının sağlığı konusunda kaygılandırıyor. Bu sebeple “sağlıklı yemek” talebi önemli bir yerde duruyor. Tıpkı barınma talebinde “nitelikli ve güvenli” barınmayı talep ettiğimiz gibi. Çünkü öğrencilerin “barınma ihtiyacını sağlamak için adım atıyoruz” diyen iktidarın attığı adımda yurt odaları koğuşlara dönüşüyor, duvar dolapları tutkalla duvara yapıştırılmış gibi öğrencilerin üzerine çöküyor, ranzalar devrilerek öğrencilerin üzerine düşüyor… Böylesi bir şekilde nasıl barınma ihtiyacı çözülmüyorsa benzer özensizlik ve sorumsuzlukla göstermelik bir şekilde öğrencilerin beslenme ihtiyacı da çözülemez. Daha ucuz olması için denetimsiz bir şekilde, ihale usulü beslenme ihtiyacının taşeronla çalışarak giderilmesi değil; güvenilir, denetimi yapılan, kamusal bir hizmet olarak sağlanmasını talep etmeliyiz ve yaratılan bu güvensizliğin sebeplerini ortaya koyup hesabını sormalıyız. Yani binlerce kadının, derneğin yan yana geldiği bu kampanya, bu talebin yerine getirilmeye başlandığı anda da bitmeyecek, sağlıklı yemeğin sağlanması için bu talebi dile getirenlerin takibini sürdüreceği bir çalışma ortaya koyuyoruz. Bu talebi ortaya koyan bizlere çok iş düşüyor ama bu talebi büyütenler bu sorumluluğu üstlenmezse zaten o güvensizliği yaratan devlet de gereğini yerine getirmeyecektir.

3- OKULUMUZDA YEMEKHANE YOK. NASIL OLACAK?

Günümüzde pek çok okulda yemek yapılması, çocuklara bu yemeğin dağıtılması için yemekhane gibi bir alan bulunmuyor. Sadece yemekhane değil, spor salonu, laboratuvar gibi bir eğitim binasında olması gereken pek çok ihtiyaç karşılanmıyor. Onu da geçtik, yeteri kadar sınıf bile bulunmuyor. Elbette nitelikli bir eğitimin sağlanması için eğitim yapılarında gerekli işlevlere sahip mekanların yapılmasını ve planlanmasını talep etmeliyiz. Ancak o zamana kadar, bu durum, bu talebin yerine getirilmemesi için bir bahane olarak ortaya konabilir mi? Hayır! Çünkü okullara günlük sağlıklı yemek dağıtımının lojistiğini devlet sağlayabilir. Örneğin kampanyamız sürerken Ankara’da Çankaya Belediyesi kendi bölgesindeki 3 bin ilkokul ve ortaokul öğrencisine her gün sıcak yemek dağıtımını yapıyor.
Yani imkansız değil 😊 Temel ihtiyaçlarımızı devletin sırtına yükmüş gibi gösterenlere karşı “Her okulda bir öğün ücretsiz ve sağlıklı yemek her çocuğun hakkı!” diyoruz.

Bu talep nitelikli, bilimsel, kamusal eğitim talebinin en temel parçası. Eğitimin bir bütün olarak ele alınıp devlet tarafından masraflarının karşılandığı, beslenmesinden ulaşımına tüm olanaklarının devlet tarafından sunulduğu bir eğitime ihtiyacımız var. Çocuklara bir öğün ücretsiz ve sağlıklı yemek sağlanması talebi de tam olarak bu ihtiyacın bir parçasını oluşturuyor. Bugün bu talep için yan yana gelirken aslında çocukların eğitimin bir parçası olabilecek sağlık ve gelişime ulaşabilmesini talep ediyoruz, bir yandan da bu eğitimin niteliğinin artmasını, gerçekten parasız eğitimin çocuklara sağlanmasını…

Fotoğraf: Rawpixel.com/Freepik