Eczane çantalarında iki şiş bir tığ renk renk ipler, ev gezmeleri, birbirine gösterilen motifler, sandıklar dolusu çeyizler, anneden kızına aktarılan bir yetenek; örgü… Evin küçük kızları annelerinin komşu oturmalarında alırlar ellerine tığı, zincir çekerek başlarlar öğrenmeye. El bezlerinden yatak örtülerine parmaklara dolanan ipler tüm evi örtebilir. Kiminin eli daha sıkıdır kiminin gevşek, kimi bir günde örer bitirir, kimi bir kışa bir kazak yetiştiremez.

Kadınların en büyük meşgalesi haline gelmiş örgü bir ifade şeklidir de çoğu zaman. Ev içi hayatın yansıması, umudu, neşesi iplerle buluşur, ihtiyacı olsa da olmasa da elini oyalar, yeni doğan bebeklere patik örer, işe giden eşine bir yelek; sırtını sıcak tutsun diye, üniversiteye giden kızının beğenip de alamadığı kazağı bir gecede çıkarıverir. Kendisine ördüklerini hediye eder çoğu kez; elinin işini beğenip de övgüyü duyduğu zaman kadınlar.
Çalışıp da maharetini geliştiremeyen için illa bir kadın vardır ördüklerini satan, belediyeler kadın emeğini değerlendirmek için tezgahlar kurar, üretici kadın kooperatiflerinde buluşup meziyetlerini birbirine öğretir kadınlar.

HEM BİR YOKLUK HİKAYESİ, HEM DE DAYANIŞMA

Her ilmek bir kadının hikayesini bir diğer kadının yaşamıyla birleştirmesinin aracı olmuştur. Kendi öğrendiği motifi komşusuna gösterirken, yaşamını da anlatır. İşte böyle bir birleştirmenin öyküsünü anlatan bir motif: Hanım dilendi bey beğendi motifi… Yokluk zamanlarında fazlaca ip bulamayan kadınların komşularından istediği iplerle ördüğü kazağı akşam eve gelen adamın beğenmesini anlatıyormuş. Bir yokluğun ifadesi ama aynı zamanda bir dayanışmanın da… Elinde bulunan fazla ipleri ihtiyacı olan komşusuyla paylaşan, o rengarenk iplerden anlamlı bir bütün çıkaran kadınların hikayesi. Sonundaki “bey beğendi” kısmı ise malum toplumsal yapımızın özeti.

ÖRGÜ GRUBU DAYANIŞMAYI DA ÖRÜYOR

Şimdilerde malum karantina günlerinde kimimiz evlerinde tüm gün ev işi yapıyor kimimiz hayatını eve sığdırmasına izin vermedikleri için her gün virüs kapma tehlikesiyle işe gidiyorken; örgüyle yollarını kesiştiren Aliağa Üretici Kadın Kooperatifi örgü grubuyla yaptığımız sohbeti paylaşıyoruz.

Bu örgü grubunun ana motifi “Hanım dilendi, bey beğendi” ama birbirinden dilenmeden, gönüllü olarak paylaşıyor kadınlar kendi aralarında ipleri. O iplerle çantalar, kalemlikler, eldiven ve daha neler neler örüyorlar. Herkes sattığı üründen bir pay alıyor, kimi zaman da daha çok ihtiyacı olan arkadaşlarıyla dayanışmaya gidiyor satılan ürünlerin parası.

Dikiş grubu ve örgü grubunun birlikte paylaştıkları ofiste bazen ortak çalışmalar yaptıklarını anlatıyor Berrin Argunhan: “Atıl durumda olan malzemeleri kesip çanta yapıyoruz, örgü grubu da onları güzelleştiriyor. Karşılıklı yardımlaşarak yeni ürünler ortaya çıkarıyoruz.” Örgü üzerine yapılan bir projeden de bahsediyor Berrin “Prematüre bebekler kuvözdeyken kendisini anne karnında hissetsin diye kordona benzeyen bir örgüyü yanlarına koyuyorlarmış. Ona sarılıp uyuyormuş” 

Zühre Demiray kooperatifle tanışana kadar evde örüyormuş, buraya gelince de gelirleri arttırmak için devam etmiş: “Ben de çocukluğumdan beri bilirim ama pek geliştirmemiştim kendimi, kooperatifle tanışınca örgü hocamızın da yönlendirmesiyle geliştirdim. Haftada bir gün geliyoruz, evde ördüklerimizi birleştiriyoruz. Arkadaşımın yaptığı benimkinden daha iyi olunca gurur duyuyorum. Burada sohbetimiz de artıyor, paylaşımımız da.”

EVDE KENDİ KENDİNİ YEMEMEK İÇİN…

Kadınlar örgünün kendileri için terapi olduğunu belirtiyor: “Hayat, çocukların gelecek kaygısı derken evde kendi kendini yersin. Örgünün başına oturunca bir tek örgüye odaklanıyorsun. Onun başından kalkana kadar dertler aklımızdan uzaklaşıyor”.

Gül anlatıyor “Eskiden ip yokmuş kadınlar birbiriyle iplerini bu yüzden birleştirirmiş, şimdi malzeme çok her istediğinde bulabilirsin ama ona sürekli olarak bütçe ayıramazsın. Hepimizin evini geçindirmek için ek bir iş yapması gerekiyor. Burada çoğu kez daha çok ihtiyacı olan arkadaşımız için de örüyoruz.”

Aliağa Üretici Kadın Kooperatifinde ören kadınlar geçtiğimiz yıl faaliyete geçen çarşı ile birlikte örmeye daha da heveslendiklerini, artık yeni ipler almak için ürünleri satabildiklerini ve sermaye oluşturduklarını anlatıyor. Sohbet demlenen çayla, gösterilen motiflerle nice güzel örgüyle devam ediyor. Kadınlar Aliağa’da kendi ellerinden gelenle dayanışmayı örmeye devam ediyor.

ELDEN ELE ÖRGÜLER…
Gül Boz annesiyle gittiği ev ziyaretlerinde tanışmış örgüyle: “El bezi ördürüyordu annemin arkadaşları bana, o zamandan bu yana hiç düşmedi elimden. Anne hatırası bir yetenek oldu. Ayağımdan rahatsız olduğum için dışarıya pek çıkamıyorum ama örgü sayesinde canımın sıkıntısını atıyorum.”
Berrin sonradan başlamış örmeye “Benim annem de çok ısrar ederdi öğrenmem için ama ben okumak istediğimi söyledim. Kendimi başka türlü yönlendirdim. Şimdilerde kendi kendime öğreniyorum o yüzden.”
Yıllarca çalışan ve örgüye daha önce vakit bulamayan Mehtap Başaran bir yıldır çalışmadığını ve evde oturmanın ona göre olmadığını belirtiyor: “Bir motif ortaya çıkarana kadar kafamızda tasarlıyoruz, bitene kadar başından kalkmıyorum.”
Zühre, “Biz ataerkil toplumda yaşadığımız için annelerimiz bizim elimize tutuşturduğu gibi erkek kardeşlerimizin eline vermedi tığ, ‘al öğren’ demedi. Onların bu konuda bir ayrıcalığı vardı” diye hayıflanıyor.
Kanser örneği diye bir örnek olduğunu anlatıyorlar. Çok zor bir örnekmiş bitene kadar nice kadını kanser etmiş(!) Gül eskiden tüm çeyizlerin dantelden olduğunu, perdeden yatak örtüsüne kadar tığ ile örüldüğünü söylüyor. Şimdi o çeyizleri birleştirip yeni şeyler ortaya çıkarıyorlarmış.