12 yaşındaki çocuğun “bize ırkçılığı aslında anaokulunda renkleri öğretirken aşılıyorlar” demesi üzerine epey kafa yordum; okudum, internet arama motorlarında araştırdım, kitaplığı karıştırdım ve ne kadar derinlikli bir konu olduğunu gördüm. Anladığım o ki ırkçılık ana temasında yazmak benim harcım da haddim de değil.

Irkçılığın evrimsel, tarihsel, sosyolojik, ideolojik ve de kavramsal yanları ile ele alınması ve antiemperyalist mücadele ile buluşturulması gerekiyor. Bu bütünselliği aktarmam şu an için mümkün olmasa da; en basit haliyle renklerden ırkçılığa nasıl geldiğimizi söyleyebilirim sadece. 

Ten rengi.

Evet, ten rengi denince akla gelenin (ten rengi çorap ya da çamaşır vb) açık ten rengi olması aslında ne kadar da çarpıcıdır.

Sözlük anlamıyla, “ten rengi: a. 1. İnsan teninin rengi. 2. sf. Bu renkte olan: Ten rengi çorap” olarak karşımıza çıkar. Açıklamalar şu şekilde devam eder: “Ten rengi sarı, kırmızı ve beyaz renklerinden oluşmaktadır”. Ten rengi deyimin anlamı ise “Beyaz insanların teninin renginde olan” şeklinde tanımlanmakta.

Kasım 2021 de gündeme gelen olaylardan biri Michelle Obama’nın geçen giydiği elbisenin “gümüş payetli, ten rengi askısız elbise” olarak tanımlaması olmuştu. Şampanya renginden koyu, kum renginden daha açığı tarif eden “ten rengi” ifadesinin başlattığı tartışma “Kimin teni? Michelle Obama’nınki değil” tepkilerine yol açmıştı. Bunun üzerine haberdeki ifade “şampanya rengi” olarak değiştirilmişti.

Irkçılık, ten rengine dayalı ayrımcılıktan ibaret değil aslında. Etnik kimliklerin ötekileştirilmesi ya da üstün görülüp yüceltilmesi de ırkçılık olarak tanımlanıyor.

Son günlerde sıklaşan Suriyeli göçmenlerin öldürülmeleri haberleri nedeniyle yeniden üzerine düşünmeye başladım. Irkçılık, kapitalizm, emperyalizm ve de yaşam hakkına dair her şey üzerine.

Ve 5 yaşındaki başka bir çocuğun, kış günü çorapsız terlikle dışarda dolaşan çocuklara bakıp da sorduğunu hatırladım; “Anne neden bütün fakirler kara?”

Fotoğraf: Pixabay