Yelda gecesi (Şeb-e Yeldā) veya daha eski ismiyle “Çelle” gecesi yılın en uzun gecesi olarak 2 bin yıldan fazla bir süredir İran'da kutlanıyor. "Yelda", Süryanice'de doğum anlamına geliyor. Dünya mirası olarak tescil edilmiş olan bu gece, Kuzey Yarımküre’de 21 Aralık’ın ardından günlerin uzaması “karanlığın ve zulmün yenilmesi, gelecek günlerin halklara umut ve aydınlık getireceğini” düşler, en karanlık ve uzun gecelerin bile nihayete erişeceği düşünülür. Efsaneye göre zulmü ve karanlığı ancak birlikteliğin aşabileceği inancı yaygındır ve bu nedenle bu geceyi kalabalık geçirilir.
Yalda gecesi, eski İranlıların resmi takvimine M.Ö. 502'den, I. Dariuş'un hükümdarlığı döneminde girmiştir. Bu gecede yapılan kutlamalar çok eski bir geleneğe dayanır.

Fotoğraf: Vfnyos, Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0)

O dönem yaşamın temeli tarım olduğundan doğa ve mevsimlerin daha dikkatli gözlemlenmesi, tecrübe ve zamanın geçmesiyle tarım faaliyetlerinin de doğaya göre düzenlenmesine yol açtı. Güneşin dönüşü, mevsimlerin değişimi, gece ve gündüzün uzunluğu, mevsimler ve günler dahil, doğayla ilgili olan birçok olgu İran tarihinde özel olarak yer aldı.
İran’da bu gece kalabalık bir şekilde kutlanırken en çok tüketilen şey nar olur. İran’da Yelda gecesinde Şahnâme okumak- Şehnâme veya Şahnâme, İranlı şair Firdevsî'nin eski İran efsaneleri üzerine kurulu manzum destanıdır. İran edebiyatının en büyük eserlerinden biri olarak kabul edilir. 977 ila 1010 arasında yazılmıştır- ve Divan Hafız okumak yaygındır.
Yelda gecesi Azerbaycan, Irak Kürdistan’ı, Afganistan, Türkmenistan, Pakistan ve Türkiye’nin Iğdır gibi illerinde de kutlanıyor.