Okurumuzun Sorusu:

Özel bir okulda senelik sözleşme ile 13 yıldır uzman eğitmen olarak çalışıyorum. Sözleşmemi yeni imzaladım. Ancak yaklaşık 2 ay kadar sonra evleniyorum. Bu durumda yeni sözleşme imzalamış olmama rağmen evlilik sebebiyle tazminat talep edebilir miyim?

Teşekkürler , kolaylıklar.

Öncelikle okurumuzu şimdiden tebrik edelim, okurumuza ve eşine mutluluklar dileyelim.

Daha önceki bir yanıtımızda da detaylarıyla ele aldığımız üzere belirli süreli iş sözleşmesi ya da asgari süresi belirli belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan kadın işçiler de evliliklerini takip eden 1 yıl içinde istedikleri zaman evlilik nedeniyle fesih haklarını kullanarak işten ayrılabilirler. Çalıştıkları işyerinde 1 yılını doldurmuş olan işçiler kıdem tazminatını da hak kazanırlar.

Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi de yakın tarihli bir kararında da, evlilik nedeniyle fesih hakkında belirsiz süreli iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesi ayrımı yapılamayacağı yönünde hüküm kurmuştur:

“Davalı vekili davacının belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştığını belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçinin evlilik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırdığı takdirde kıdem tazminatına hak kazanamayacağını ileri sürmüş ise de, 1475 sayılı Kanun 14. madde düzenlemesinde mutlak olarak belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan kadın işçinin evlilik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırması halinde kıdem tazminatına hak kazanacağına ilişkin bir düzenleme bulunmadığı, kanuni düzenlemede kıdem tazminatına hak kazanmada belirli/belirsiz süreli iş sözleşmesi ayrımı yapılmadığı anlaşıldığından davalı vekilinin istinaf itirazlarının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddi gerekmiştir.” (Diyarbakır BAM 7. HD. 26.11.2020 gün, 2020/876 E, 2020/1139 K.)

Yargıtay da özel okulda çalışırken kamuya atanan ve kamuya geçmeden önce süresi içinde evlilik nedeniyle fesih hakkını kullanan öğretmenin kıdem tazminatına hak kazanacağına, bu feshin hakkın kötüye kullanılması sayılmayacağına hükmetmiştir (Yargıtay 22. HD. 04.03.2020 gün, 2016/32300 E, 2020/4173 K. sayılı karar).

Görüldüğü üzere özel okullarda her yıl yenilenen belirli süreli iş sözleşmeleri ile çalışan kadın öğretmenlerin evlilik nedeniyle fesih hakkını kullanıp kıdem tazminatı haklarını alarak işten ayrılmalarının önünde bir engel bulunmamaktadır.

Okurumuzun sözleşmesini yakın zamanda imzalamış olması da bu hakkı ortadan kaldırmayacak-tır. Sonuç olarak okurumuz evlendiği tarihten sonraki 1 yıl içinde istediği zaman evlilik nedeniyle fesih hakkını kullanarak işten ayrılabilir, kıdem tazminatı ve diğer yasal haklarını isteyebilir, bu haklar ödenmediği takdirde de önce arabulucu, arabulucuda anlaşma olmazsa da dava yoluyla bu haklarını talep edebilir.

Gelelim cezai şart meselesine. Bazı belirli süreli iş sözleşmeleri ile asgari süresi belirli belirsiz süreli iş sözleşmelerinde, sözleşmenin süresinden önce feshi halinde bir cezai şartın (bir tazminat tutarının) ödenmesi yönünde hükümler yer alabiliyor.

Daha önceki bir yanıtımızda  Yargıtay kararları ışığında detaylarıyla incelediğimiz üzere, eğer cezai şart işveren tarafından yapılan eğitim giderlerine bağlanmışsa, evlilik nedeniyle fesih -bu giderlerle sınırlı olmak üzere cezai şartı ortadan kaldırmamaktadır.

Ancak okurumuzun durumu bu kapsama girmemektedir. Okurumuzun sözleşmesinde her ne kadar eğitim giderlerine bağlanmış bir cezai şart olmasa da, belirli süreli iş sözleşmesinin süresinden önce (haklı fesih haricinde) feshedilmesi halinde ödenmesi öngörülen genel bir cezai şart olabilir.

Okurumuzun sözleşmesinde genel bir cezai şart olsa bile Yargıtay’ın özel okul öğretmenlerinin evlilik nedeniyle fesih hakkını kullanmalarını “haklı fesih” olarak niteleyen kararı (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2015/16800E., 2017/5838K. sayılı ve 04.04.2017 tarihli kararı) ışığında okurumuzun cezai şartı ödemek zorunda kalmayacağı sonucuna ulaşıyorum. Ancak bu duruma birebir uyan bir Yargıtay kararı olmadığı için kesin bir şey söyleyemiyorum.