Okurumuzun sorusu:

Taşeron işçiyim. Eski bir cezadan dolayı kadroya geçirilmedim. Ama Çalışma Bakanı, cinsel suçlar ve terör suçları dışındaki işçilerin kadroya alınacağını söyledi. Ama çalıştığım kurum beni kadroya almadı, itirazım ret yedi. Ama başka kurumdakileri kabul etmişler. Taşeron şirket 2 Nisanda gidecekmiş. Biz ne olacağız? İşsiz mi kalacağız? Kadroya geçebilecek miyiz?

Son iki haftada çok sayıda eski hükümlü taşeron işçiden aynı soruyu aldım ve bu soruları yanıtlamaya çalıştım. Okurumuzun sorusu üzerine benzer durumda olan tüm işçiler için bir kez daha durumu aktarmaya çalışacağım.

KOŞUL KHK İLE GELDİ

696 sayılı KHK’nın 127. maddesi ile taşeron işçiler için kadroya (yerel yönetimlerde şirketlere) geçiş için getirilen önkoşullardan biri de Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesindeki eğitim ve yaş hariç memuriyete atanma şartlarını taşıyor olmak.

Bu şartlardan biri de şu: (ilgili maddeden aynen aktarıyorum):

“Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak.”

Dolayısıyla,
a) kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olan işçiler ve
b) yukarıda tek tek sayılan suçlardan birinden mahkûm olan işçiler aldıkları ceza ne olursa olsun bu maddeye takıldılar ve başvuruları reddedildi.

Bu işçilerden “yasaklanmış hakların geri verilmesi” kararı çıkarma hakkına sahip olanları, bu kararı çıkararak itiraz etmeye yönlendirdik. Yasaklanmış hakların iadesi kararı alabilen işçilerin bazılarının itirazları kabul gördü ve bu işçiler listeye dâhil oldu. Ancak büyük çoğunluk dışarıda kaldı.

BAKAN TAM OLARAK NE DEDİ?

Sayıları binler hatta belki on binlerle ifade edilebilecek eski hükümlü işçi, kadroya (yerel yönetimlerde şirketlere) geçiş hakkından mahrum kaldı. Bu mağduriyetin büyümesi, eski hükümleri taşeron işçilerin ısrarlı çaba ve girişimleri, DİSK’in Bakanlığa yazdığı yazı ve Genel-İş Sendikası’nın konuyla ilgili eylemlerinin ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu, 10 Mart 2018 tarihinde şu açıklamayı yaptı:

"Bunu da buradan ilk kez açıklıyorum. Bu konuyu değerlendirdik, inşallah taşeronla ilgili 2 Nisan'a kadar sürecimiz devam edecek. 2 Nisan'dan sonra terörle bağlantılı olmamak kaydıyla cinsel saldırı, çocuk istismarı gibi suçları asla kabul etmeyeceğiz ama bunun dışında bugüne kadar çalışmış olan eski hükümlü kardeşlerimizin de kadroya geçişiyle ilgili şu andaki belirsizliği gidereceğiz ve onların da girişini 3 Nisan'dan itibaren inşallah gerçekleştireceğiz.”

Açıklamada da açıkça görüldüğü üzere Bakan, “2 Nisan’dan sonra” dedi. Yani Bakan 2 Nisana kadar bir adım atmayacaklarını alenen ilan etmiş oldu.

Bununla birlikte, bu açıklama, eski hükümlü işçiler arasında doğal olarak büyük bir umut ve beklentiye yol açtı.

AÇIKLAMA KANUN KURALINI DEĞİŞTİRMEZ

Aslında hukuken durum çok net! 696 sayılı KHK’nın 127. maddesi ile getirilen koşul kaldırılarak taşeron işçilere yeniden başvuru hakkı tanınmadığı ya da yeni bir düzenleme yapılmadığı sürece Bakanın yaptığı açıklama hukuken hiçbir anlam taşımıyor. Çünkü kanunla getirilmiş bir koşul ve engeli Bakanın yaptığı açıklama değiştirmiyor, kaldırmıyor.

Kamu kurumlarının Bakanın yaptığı açıklamaya dayanarak eski hükümlü işçileri kadroya geçirme hak ve yetkisi yok. Kurumlar, yasal kuralı uygulamak mecburiyetinde. Ancak bu hak ve yetkisi olmamasına rağmen, Bakanın açıklamasına dayanarak eski hükümlüleri kadroya (ya da şirkete) geçiren az sayıdaki kurum, hem kendine hem işçilere iyilik değil kötülük yapmış oldu.

Çünkü 696 sayılı KHK’nın yine aynı 127. maddesinde açıkça şöyle deniyor: “Şartları taşımadığı halde bu madde hükümlerinden yararlandırdıkları tespit edilenlerin herhangi bir tazminat ödenmeksizin istihdamına son verilir”.

Yani mevcut yasal kural değişmeden Bakanın açıklamasına dayanarak iş yapan kurumlar, aslında işçileri ateşe atmış oldu. Bu durum tespit edildiği takdirde işçiler zarar görebilir…

YENİ DÜZENLEME YAPILMAK ZORUNDA

Bakanın yaptığı açıklamadan Hükümetin 2 Nisan’dan sonra bu konuda adım atacağı anlaşılıyor. Bu noktada iki ihtimal gözüküyor:

1) 696 sayılı KHK’da değişikliğe gidilerek, eski hükümlü olduğu için başvuramayan ya da başvuruları reddedilen işçileriçin yeniden bir başvuru hakkı tanınabilir. Bu yola başvurulursa bu işçiler için –Bakanın belirttiği suçlar hariç- “mahkûm olmamış olmak” koşulunun aranmayacağının da 696 sayılı KHK’ya eklenmesi gerekiyor.

2) İş Kanunu’nun eski hükümlü istihdamı ile ilgili 30. maddesinde ve/veya Kamu Kurum Ve Kuruluşlarına Eski Hükümlü İşçi AlınmasındaUygulanacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’te değişiklik yapılabilir.

Yapılacak değişiklikle, eski hükümlü taşeron işçilerin görev yaptıkları kurumlara eski hükümlü kadrosundan geçişi sağlanabilir. İş Yasası ya da bu yönetmelikte değişiklik yapılmadığı sürece, kurumlar kendiliğinden eski hükümlü taşeron işçileri, hükümlü kadrosundan işe alamaz. Yasa ve yönetmelik buna izin vermiyor. Dolayısıyla bu yol izlenecekse de yeni bir düzenlemeye gidilmesi zorunlu. Ancak bu değişiklik yapılacaksa işçilerin geçişi kurumların keyfiyetine bırakılmamalıdır.

Sonuç olarak bu iki yoldan biri izlenecekse ya da bir üçüncü yol açılacaksa, her koşulda yeni bir mevzuat değişikliği kaçınılmaz.

YENİ DÜZENLEME GELENE KADAR İŞSİZLİK…

Kadroya geçiş için son tarih 2 Nisan 2018. Bu tarih itibariyle kapsamdaki işçiler kadroya (ya da şirketlere) geçirilmiş ve kapsamdaki taşeron şirketlerin ilişiği kesilmiş olacak. Dolayısıyla kadroya (ya da şirkete) geçirilmeyen eski hükümlüler de işten çıkarılacak. Bu nedenle yeni yasal düzenlemenin en kısa sürede yapılması ve mümkün olan en kısa süre zarfında eski hükümlü işçilerin de geçişinin yapılması gerekiyor.

Öte yandan yapılacak düzenlemede bu durumdaki işçilerin taşerondaki kıdemleri ve yasal haklarıyla geçişinin yapılacağının da açıkça güvence altına alınması gerekiyor. Aksi takdirde bu işçiler, kıdemleri ve hakları sıfırlanarak kadroya (ya da şirkete) geçirilmiş olacak.

Durum özetle bu şekilde. Bu vesileyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu’nu verdiği sözü en kısa sürede tutmaya ve eski hükümlü işçilerin hak kaybına uğramadan geçişinin yapılması için gerekli düzenlemeyi yapmaya bir kez daha davet ediyoruz.

Aksi takdirde zaten cezalarını çekmiş olan eski hükümlü işçiler ve hatta işçilerin aileleri bir kez daha cezalandırılmış olacak…