Okurumuzun Sorusu:

Bir çalışanımız 32 hafta raporunu almadan ailevi nedenlerle acilen yurt dışına (Almanya’ya) çıktı ve doğumunu orada yapmak zorunda kalacak. Bu durumda ücretsiz izin dilekçesi almam yeterli mi?

Eğer okurumuzun sözünü ettiği kadın işçi yurt dışına çıkmadan önce analık istirahatine ayrılmış olsaydı -doğumu nerede gerçekleştirdiğine bakılmaksızın- analık ödeneğinden -son 1 yılda en az 90 gün primi olması şartıyla- herhangi bir ilave işleme gerek kalmaksızın yararlanabilecekti.

Ancak bu örnekte istirahat raporunun alınacağı yer Türkiye değil Almanya. Türkiye ile Almanya arasındaki sosyal güvenlik anlaşması gereği Türkiye’de SGK’li olarak çalışırken yurt dışında geçici olarak bulunan işçilerin analık ve hastalık gibi hallerde hem sağlık yardımlarından yararlanması hem de SGK’li olmalarından kaynaklı iş göremezlik ödeneği almaları belli koşullarda mümkün.

SGK’nin Türkiye ile Almanya arasındaki sosyal güvenlik anlaşmasının uygulanmasına ilişkin detayları düzenleyen 2021/6 sayılı genelgesinin hastalık ve analık durumlarını düzenleyen 2. bölümünün 4.1. maddesi uyarınca:

• Almanya’da geçici ikameti sırasında hastalık, analık, iş kazası veya meslek hastalığı sigortaları kapsamında geçici iş göremezliğe uğrayan Kurum sigortalısının bildirimi Almanya yetkili kurumu/hastalık kasasınca, T/A 15 formüleri ile yapılmaktadır.

• T/A 15 formüleri ile birlikte “T/A 18 İşgöremezliğin Sona Erdiğine Dair Bildirim” formüleri de düzenlenip gönderilmektedir.

• Almanya yetkili kurumu/hastalık kasalarınca gönderilen T/A 15 formülerine istinaden hastalık, analık, iş kazası veya meslek hastalığı sigortaları kapsamındaki para yardımları sadece Kurum mevzuatına göre tayin edilerek doğrudan sigortalıya ödenir.

• Bu ödemelerde Almanya yetkili kurumu/hastalık kasasının aracılığı söz konusu değildir.

Dolayısıyla ilgili kadın işçinin 32. haftada Almanya’da istirahat raporu alması ve bu raporun yukarıda belirtilen formülerler aracılığıyla SGK’ya bildirilmesini sağlaması gerekiyor. Bu durumda son 1 yılda 90 gün prim koşulu da mevcutsa analık ödeneğinden yararlanmak mümkün olabilir.

Gelelim yurt dışında yapılacak doğum harcamalarına. Bu işçi, yurt dışında işveren tarafından görevli gönderilmiş değil. Dolayısıyla (her ne kadar ailevi nedenler olsa da) turistik bir ziyaret söz konusu. Yukarıda sözünü ettiğim genelgenin ikinci bölümünün 2.3.1. maddesi uyarınca eğer işçi Almanya’ya gitmeden önce SGK’den bir A/T 11 formüleri (belgesi) almış olsaydı, Almanya’daki acil tedavi gerektiren sağlık masrafları SGK tarafından karşılanabilecekti.

Muhtemelen bu belge alınmadan Almanya’ya gidildiği için, Almanya’da doğum nedeniyle yapılacak sağlık harcamalarını Türkiye’ye döndükten sonra SGK’ye bildirerek SGK’dan ilgili genelgedeki koşullar çerçevesinde (İkinci bölüm, 7.1.) geri almak mümkün olabilir. Her ne kadar genelgede belirtilmemiş olsa da SGK’nın internet sitesinde yer alan bilgiye göre turistik amaçlı geçici ikamet hallerinde işçinin SGK’dan geri ödeme alabilmesi için işverenden yıllık ücretli izin belgesi almış olması gerekiyor. Bu nedenle -eğer mümkünse- ilgili işçiye 32. haftanın dolacağı tarihe kadar yıllık ücretli izin verilmesi, SGK’dan geri ödeme alınabilmesi bakımından büyük önem taşıyabilir.

Son olarak şunu belirtmek isterim. Bu soruyu ilgili uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi, SGK genelgesi ve SGK internet sitesinde yer alan bilgiler ışığında yanıtlamaya çalıştım. Ancak son derece istisnai bir durumun söz konusu olması ve ilgili mevzuatın açık ve net olmaması nedeniyle bu yanıtta yapılan açıklamaların ayrıca teyit edilmesinde yarar var.