Lavender 17 yaşında. Kerpiçten yapılmış kulübelerinde, evin işlerini bitirdikten sonra ocağın yanına uzanıyor ve gaz lambası ışığında ödevlerini yapıyor. Defter, kitap ve kalemlerini taşıdığı bir naylon torbası var. Naylon torbanın yanında bir de minnacık bez torba duruyor. Bu torbanın içindeki ‘şey’. Lavender’in okul başarısının garantisi, küçücük silikondan bir çan, adı menstrual kap. Bu kap, Kenya’daki hijyenik ped veya tampon alamayan kadınlar ve özellikle de kanama günlerinde bu nedenle okula gidemeyen kız çocukları için bir nevi mucize...

Lavender onu iki yıl önce Golda Ayodo’dan hediye aldı. Golda, Kisumi Üniversitesinde doçentlik yapan 38 yaşındaki bir kadın. Lavender’in yaşadığı tüm zorlukları yaşamış, Hindistan’da ekonomi okuduktan sonra ülkesine geri dönerek çalışmaya başlamış. Kadın haklarıyla ilgilenmesini bir ödül töreni sağlamış. Eşinin eski okulunda başarılı öğrencilerin seçileceği ödül töreninde 30 erkek, 7 kız öğrencinin en çalışkanları arasında bir tane bile kız çocuğunun olmaması üzerine şaşkınlık içinde bunun nedenlerini araştırmış. Kız çocuklarının notlarının devamsızlık nedeniyle kötü olduğunu fark edince nedenini sormuş. Öğretmenler, kızların derslere ilgi duymadıklarını, tembel olduklarını, okulu sık sık astıklarını söylemişler. Kız çocukları ise okuldan döner dönmez ev işleri yapmaya başladıklarını, yorgunluktan ders çalışacak halleri kalmadığını belirtmişler ama bir de özel sorunları varmış: Kız çocukları kanamalı günlerinde rezil olmamak veya pahalı önlüklerini kirletmemek için okula gitmiyorlarmış.

Lavender de iki sene öncesine kadar onlardan biriydi. 15 yaşında kanaması başlayınca, pamuk, bez, hatta bazı zamanlar kum koyarak kanın dışarıya sızmasını engellemeye çalışmıştı. Ama okulda saatlerce oturunca kanın sızmaması imkansız olduğundan malum günlerde okula gitmemeye başladı.

Lavender

ADET GÜNLERİ NEDENİYLE 156 GÜN DEVAMSIZLIK

Eğitimciler, kanama günleri nedeniyle dört yıl içinde okula 156 gün gidilemediğini söylüyorlar. Böyle olunca da başarısız olmaları bir nevi kadınların fıtratlarında var. İşte Golda, bu sayede kadın sorunlarıyla ilgilenmeye başlamış. Kadınların okuyabilmeleri, ekonomik bağımsızlıklarına kavuşabilmeleri için küçük de olsa bir katkı sunmak, kanama günlerinde korkmadan okula gitmelerini sağlamak için menstrual kapı yaygınlaştırmanın yollarını aramış. Altın Kızlar Fonu adında bir inisiyatif kurarak, bağış toplamış, hükümetlerin bu işe el atmalarını sağlamak için imza kampanyaları sürdürmüş ve hijyenik menstrual kap üretenlerle ilişkiye geçmiş. Şimdiye kadar ücretsiz 6 bin menstrual kap dağıtılmış. Kenya hükümetinin yoksul kadınlara hijyenik ped sağlanması için ayırdığı 4.3 milyon avronun, 10 yıl kullanılması nedeniyle çok daha ucuza mal olacak ve daha çok kadına erişecek olan menstrual kapa harcanması konusunda ikna toplantıları ve görüşmeler yapıyor.

Lavender’in okulunda 115 kız çocuğu okuyor. Her ay ücretsiz bir paket ped veriliyor onlara. Pedler en adisinden. Günde 3-4 defa değiştirdiğinde, geceleri bez kullansan bile yetmiyor. Hele de anne ile paylaşılması gerektiğinde ertesi gün evde kalmak en iyisi. Kim ister ki bütün gün önlüğün ardındaki kocaman bir lekeyle dolaşmak...

PED YERİNE MENSTRUAL KAP

Kenya’da 10 pedlik bir paket 1.30 sent (yaklaşık 30 kuruş) olmasına rağmen kadınların buna ayıracak paraları yok. Halbuki menstrual kap öyle değil. Bir kere verildiğinde 10 yıllık ihtiyacı karşılıyor. Kadınlar bu silikon kabı, kıvırarak vajinalarına yerleştiriyorlar, akşama kadar idare ediyor. Akşam çıkarıp kanı boşaltıyorlar, yıkıyorlar, yeniden kullanmaya hazır hale geliyor. Menstrual kap, ilkel metodlarla Kenya’da da yapılıyor ama adi naylondan yapılırsa hem sağlığa zararlı hem de kısa sürede kullanılmaz hale geliyor. Danimarkalı üç kadın silikondan hijyenik bardaklar üretmiş ve satışa sunmuş durumda. Avrupa ülkelerindeki fiyatı 15-50 avro arasında değişiyor. İnternet sayfalarında, hem doğanın her ay milyonlarca, milyarlarca ped nedeniyle kirlenmesine engel olunacağı hem de uzun sureli kullanıldığı için ucuza mal olacağı için her kadına tavsiye ediliyor. Avrupa’da satılan her menstrual kabın karşılığında Kenya’ya bir tane hediye edileceği taahhüt ediliyor.

LAVENDER UMUTLU

Gelelim Lavender’e: O yine okul dönüşü ev işlerini yapmak, dereden su yaşımak, kardeşleriyle ilgilenmek zorunda. Yine evde sadece bir odada elektrik lambası olduğundan ödevlerini gaz lambası ışığında, ocağın yanına uzanarak yapıyor ama kanama günleri nedeniyle devamsızlığı yok artık. Okumak, Golda gibi meslek sahibi olmak istiyor. Kadın bardağı sayesinde dört yılda 156 gün daha okula gidebileceğinden hayalini gerçekleştirme şansı çok daha fazla...

Kaynak: Semra Çelik, Spiegel Online’dan ekmekvegul.net için derledi.)