Filiz Zeyrek, kapatılan kadın haber ajansı JİNHA’nın Çukurova muhabiriydi, şimdi Şûjin’de. Biri 8, diğeri 4 yaşında iki kız çocuğu annesi Filiz. 1996’da Batman Hasankeyf’e bağlı Karaköy’den korucu baskısı, ekonomik zorluklar ve savaş ortamının getirdiği sorunlar nedeniyle ailesiyle Adana’ya göç etmek zorunda kalmış. Çocukluğunda yalnızca 3 hafta okula gidebilen Filiz’in gazeteciliğe uzanan yaşamını kendi ağzından dinleyelim...

Filiz Zeyrek... Eğitimine engel oldunuz ama dağdan topladığı kömürle okuma yazma öğrendi. Köyünde yaşama hakkını elinden aldınız ama göç ettiği şehirde yaşama tutundu. Emeğini sömürdünüz ama o mücadele etti. “Çocuğunu büyüt, kocanın gölgesinde yaşa” dediniz, çalışıp kimseye muhtaç olunmayacağını öğrendi. Yaşadığı zorlukları verdiği mücadeleyi görmediniz ama o kendi gibi kadınların hikayelerini tüm dünyaya duyurdu.

3 HAFTA SÜREBİLEN OKUL YAŞAMI 

13 yaşına kadar kalabilmiş köyünde, köyün tüm çocukları gibi, işi koyun ve keçilere bakmak olan Filiz okula gitmek istediğini söyledikçe ailesinden dayak yemiş. Ama her gün bu isteğini yinelemiş. “Bir gün annem bakkaldan bir şey almam için bana para verdi. Gidip kalem kâğıt aldım. Komşumuzun oğluyla okula kayıt olmaya gittim. Okuma yazma bilmiyorum ya ablamın kimliğini götürmüşüm” diyor. Tüm çabalarına rağmen okul hayatı sadece üç hafta sürebilmiş, çünkü köye gelen öğretmenler “Biz burada yapamayız” deyip 2-3 haftada gidiyormuş. Filiz’in okul hayatı, bir sabah öğretmeninin hiç haber vermeden gitmesi ile bitmiş ama okuma hayali bitmemiş.
“Sabah erkenden kalkıp keçileri dağa götürürdüm. Geceden ateş yakan çobanların kömürünü tebeşir niyetine kullanıp üç haftada öğrendiklerimi taşlara çizerdim” diyor. En çok da Türkçeyi öğrenirken zorlanmış ama sonunda kendi kendine okuma yazma öğrenebilmiş.

TELEVİZYONDAKİ GİBİ OLMAYAN ŞEHRE GÖÇ

“Baskı, şiddet, ambargolar nedeniyle hepimizin psikolojisi çok bozulmuştu. Her şeyimizi yok pahasına elimizden çıkarıp bir gün sabaha karşı bir pikaba yüklenip Adana’ya geldik. TRT’de şehirleri tanıtan bir program vardı, Adana’yı o programda görmüştük. Çok güzel bir şehirdi. Ama Seyhan’ın Küçükdikili mahallesine geldiğimizde televizyonda gördüğümüzden çok farklı bir yerle karşılaştık. Yollar çamur, mahalle kötüydü; bizim köyümüz daha güzeldi. Köydeki evimiz iki katlı, geniş odalı büyük bir evdi. Burada tek odalı, üzeri çinkolu, derme çatma bir evde kaldık. Her gün ağlıyorduk ama dönme imkanımız da yoktu.”
Küçük kardeşleri okula yazılınca “Ben de okula gitmek istiyorum” demiş annesine ya “Senin artık göğüslerin çıkmaya başladı, okula gidemezsin” cevabını almış. Bu kez karşı koyamamış, evin geçimi için çalışmak zorunda olduğunu kabul etmiş.

Filiz ve ailesinin köydeki evleri...

ŞALVAR YOKSA İŞ DE YOK

Bir gece saat 4’te annesinin “Hadi kalk işe gidiyoruz” demesiyle başlamış işçiliği. “Bizi işe alsınlar diye en iyi kıyafetlerimizi giyip işçi durağına gittik. Bize güldüler. Elçiler, ‘Gidin şalvarınızı giyin, böyle çalışamazsınız’ dedi. Ama şalvar alacak paramız yok, ertesi gün yine gittik, sonra yine... Bizi almadılar. Açız. En son eş dost yardımıyla annem en ucuzundan yeşil kadife bir parça kumaş alıp ikimize şalvar dikti.”
50 kadınla bir kamyonun arkasında gittiği mandalina bahçesinde küçücük bedeninin enerjisi tükenene kadar çalışmış.
2-3 yıl her sabah gidilen tarla günlerinden sonra bir sabah çuval fabrikasından durağa gelenler, “Fabrikanın sahibi göç etmiş insanlara iş verip destek olmak istiyor, sadece buradan işçi alacağız” deyince, tarlanın yazın kavurucu sıcağından, kışın dondurucu soğuğundan kaçmak isteyen Filiz, fabrikaya gitmiş. Kısa sürede “iyiliksever fabrikatörün” aslında daha düşük ücretle, sigortasız, güvencesiz çalıştırabileceği için Filiz gibilerin çaresizliğinden faydalandığını anlamış. “Günde 2 bin çuval yapabilirseniz bugünün parasıyla 20 TL yevmiye kazanıyordunuz. Daha önce hiç fabrikada çalışmadığımız için bu para normal sanıyorduk.”
Yine de tarlada çalışmamak için kapanana kadar fabrikada çalışmış Filiz. Daha sonra geri dönüşüm fabrikasında işe girmiş, “Çok pis ve tehlikeli bir işti. Birçok arkadaşım koşullar yüzünden kansere yakalandı” diye anlatıyor. Market işçiliği, tüpçülük, tavuk dönercilik, anket işi ve boşta kaldıkça tarım işçiliği yapan, hayatın her aşamasında emeği ile ayakta kalma mücadelesi veren bir kadın Filiz.

Adana... Anne babasıyla evin geçimini sağladığı yıllar...

KORKACAK ÇEKİNECEK BİR ŞEYİM KALMADI

Zorlu hayat mücadelesi, maruz kaldığı ayrımcılık, bir işçi olarak görüp geçirdikleri, yaşadığı haksızlıkların, baskının, sömürünün, asimilasyonun farkına varmasını sağlamış. Kürt hareketinden gençlerle tanışınca mücadeleye katılmış. Evlilik, çocuklar, eşinin cezaevine girmesi derken maddi sorunlar Filiz’i yine hayat mücadelesiyle baş başa bırakmış. Çalışıp evin geçimini, çocukların bakımını tek başına üstlenince “Yıllarca bir erkeğin yardımıyla olacağını sandığım şeyleri tek başıma yapabileceğimin farkına vardım” diyor. Tanıştığı gazeteci kadınların “Neden muhabirlik yapmıyorsun, bu işi çok güzel yapabilirsin” sözleri karşısında önce çekindiğini söylüyor. “Okuma yazmam yok, okula gitmedim, hiç muhabirlik eğitimim yok, nasıl haber yazarım, yapamam” demiş. Arkadaşları ısrar edince işe Özgür Gündem ve Azadiya Welat gazetelerini dağıtmakla başlamış. “Gazete dağıtımcılığı yaptığım dönemde çok kişiyle tanıştım, tabularımı yıktım. Bir kadının kahvehaneye girmesinin çok ayıp olduğunu düşünürken, girip sohbet edip gazetemi vermek özgüvenimi artırdı. Artık hayatta korkacak, çekinecek bir kaygım kalmadı.”

HİKAYESİNİ ANLATTIĞIM HER KADIN ASLINDA BENİM

Yaklaşık bir yıl gazete dağıtıcılığı yaptıktan sonra JİNHA’da muhabirliğe başlamış. 90’lı yıllarda OHAL’de hayatı, köyü, geleceği elinden alınan Filiz’in, 2016’da da yine OHAL’de bu kez çok severek çalıştığı ajans JİNHA kapatıldı. Şimdi JİNHA’nın devamı olan Şûjin’de çalışıyor. “Kadın mücadelesi birilerinin yasaklamasıyla durdurulacak, vazgeçilecek bir mücadele değil” diyor, “Eskiden kendimi bir kadın olarak çok güçsüz hissediyordum şimdi anlıyorum ki aslında güçsüz değilmişim, bilinçsizmişim. JİNHA ile tanışmak, kadın hareketi ile tanışmak beni geri kaldığım çok şeye yetiştirdi. Hiç eğitim almamışken çalışıp, öğrenip dünyadaki ilk ve tek kadın haber ajansında muhabirlik yapmak, kadınların sesini duyurabilmek benim için en büyük başarı. Ama başarılı olma nedenim anlattığım her kadının hikayesini birebir yaşadığım içindir; hikayesini anlattığım her kadın aslında benim.”

Filiz muhabirliği boyunca tarım işçilerini, emeğiyle geçinen insanları, kadınları anlattı, anlatıyor...