Okurumuzun sorusu:

Merhaba. Ben özel okulda öğretmenim. 2 Aralık’ta doğum sonrası raporum bitecek ve işe başlayacağım. 08:30-17:00 çalışma saatim. Emziren kadınların 7,5 saatten fazla çalıştırılamayacağını öğrendim. Öğle arasında da öğrencilerle yemek yiyoruz. Dışarıya çıkma durumu yok. Benim bu nedenle 4’te mi çıkmam gerekiyor? Ayrıca devlette çalışan öğretmenler nöbet tutmuyor. Özel okulda çalışan öğretmenler için de bu durum geçerli mi?

Öncelikle süt (emzirme) izni ve emziren kadın işçilerin çalışma saatleri ile ilgili kuralları anımsayalım:

1) İş Yasası’nın 74. maddesine göre doğum izninden dönen kadın işçiler, çocuk 1 yaşına girene kadar günde 1 buçuk saat emzirme izni hakkına sahiptir. Bu süre İş Sözleşmesi ya da Toplu İş Sözleşmesi ile artırılabilir.

2) Yine aynı maddeye göre bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Örneğin işçi 1 buçuk saat işe geç gidebileceği gibi işten 1 buçuk saat erken de çıkabilir. Ya da örneğin kadın işçi 45 dakika sabah, 45 dakika akşam şeklinde de süt iznini kullanabilir.

3) İşçinin süt iznini hangi saatler arasında ve kaç parça kullanacağını işverene bildirmesi yeterlidir. İşverenin ayrıca onayı gerekmez.

4) Emzirme izni süresi günlük çalışma süresinden sayılır. Örneğin günde normalde 7 buçuk saat çalışan işçi 6 saat fiilen çalışıp, 1 buçuk saat emzirme izni kullandığında yasal anlamda 7 buçuk saat çalışmış sayılır; işçinin ücreti, diğer hakları ve SGK primi tam ödenir.

5) Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmeliğin 9. maddesine göre “Gebe veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz”.

6) Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği’nin 7. maddesine göre “Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçilere” fazla çalışma (mesai) yaptırılamaz!

7) Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesine göre gebe ve emziren kadın işçiler gece vardiyasında çalıştırılamaz.

Bu bilgiler ışığında okurumuzun sorularını yanıtlayalım.

Okurumuz emzirme iznini gün sonunda kullanmak istiyorsa saat 16:00’da değil saat 15:30’da çıkabilir. Olağan mesai saati 17:00’de bittiği için 15:30-17:00 arasındaki 1 buçuk saatlik emzirme izni süresi çalışma süresinden sayılacaktır.

Yukarıda belirttiğim üzere okurumuz 1 buçuk saati daha farklı biçimde de kullanabilir.

Ara dinlenmeleri çalışma süresinde hesaba katılmaz. Ara dinlenmesinin işyeri içinde geçirilmesi (ara dinlenmesi fiilen gerçekleştiği sürece) fark etmez.

Öğle arasının 1 saat olduğunu varsayarak söyleyecek olursak okurumuzun mevcut günlük çalışma süresi 7 buçuk saat ediyor. Emzirme iznini dahil etmediğimizde bile 7,5 saat sınırı bakımından bir sorun gözükmüyor.

Gelelim nöbet meselesine.

Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 44. maddesinin 7. fıkrasına göre:

“Hamile öğretmenlere, hamileliğin yirmi dördüncü haftasından başlayarak doğum sonrası analık izni süresinin bitimini takip eden bir yıllık sürenin sonuna kadar nöbet görevi verilmez.”

Bu yönetmeliğin 2. maddesi gereği, yönetmelik özel öğretim kurumlarını da kapsamaktadır.

Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 91. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendine göre ise:

“Hamile öğretmenlere, hamileliğin yirmi dördüncü haftasından itibaren ve doğumdan itibaren bir yıl süre ile nöbet görevi verilmez.”

Bu yönetmeliğin 2. maddesi gereği, yönetmelik özel öğretim kurumlarını da kapsamaktadır.

Sonuç olarak

a) Okurumuz okul öncesi eğitim veya ilköğretim kurumunda çalışıyorsa okurumuza analık izni süresi bittikten sonraki 1 yıl boyunca nöbet verilemez.

b) Okurumuz orta öğretim kurumunda çalışıyorsa okurumuza doğumdan sonraki 1 yıl boyunca nöbet verilemez.