Türkiye’de Geri Gönderme Merkezlerinin (GGM) koşullarına dikkat çeken Emek Partisi Milletvekili Sevda Karaca bugün yaptığı açıklamada kamplarda yaşanan vahim tabloyu ortaya koydu.

Türkiye’de GGM’lerdeki hak ihlallerini Denizli Barosu Göç ve İltica Komisyonu Üyesi Avukat Hayriye Buse Bergamalıyla konuştuk.

GGM'lerde kadınların avukata erişim koşulları nasıl? Hukuki desteğe erişim yeterli mi?

Hukuki desteğe erişim sürecindeki aksamalar göçmen veya mülteci GGM’ye sevk edilmeden önce başlıyor. 6458 sayılı kanun md. 53 uyarınca hakkında sınır dışı etme kararı alınan göçmen, bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kendisi veya yasal temsilcisi, kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir. Uygulamada çoğunlukla sınır dışı etme kararı alınma sürecinde göçmen bir avukatla temsil edilmiyor. Hal böyle olunca sınır dışı etme kararından göçmen bilgilendiriliyor. Bilgilendirmen süreci ise göçmene matbu tebliğ evrakının imzalatılması şeklinde gerçekleşiyor. Md.57 uyarınca “İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim kararına karşı sulh ceza hâkimine başvurabilir. Başvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine derhâl ulaştırılır. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh ceza hâkiminin kararı kesindir. İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiasıyla yeniden sulh ceza hâkimine başvurabilir.

(7) İdari gözetim işlemine karşı yargı yoluna başvuranlardan, avukatlık ücretlerini karşılama imkânı bulunmayanlara, talepleri hâlinde 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu hükümlerine göre avukatlık hizmeti sağlanır.” Söz konusu düzenlemeyle göçmene avukatlık hizmeti sağlanması emredilmişse de, GGM’de bulunan göçmenin talebine ulaşmak mümkün olmadığından göçmen idari gözetim kararına itiraz sürecini işletemiyor.

Göçmenin GGM'de idari gözetimde tutulması sürecinde hukuki açıdan ne gibi boşlukları var?

Göçmen hakkında idari gözetim kararı alma ve kararın Geri Gönderme Merkezinde icrası hakkında sınır dışı etme kararı alınanlardan; kaçma ve kaybolma riski bulunma, Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal etme, sahte ya da asılsız belge kullanma, kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmama, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturma sebeplerine bağlıdır. Dolayısıyla her sınır dışı etme kararı alınan yabancı hakkında idari gözetim kararı alınması zorunlu değildir. Oysa uygulamada şartların gerçekleşip gerçekleşmediği konusunda gerekli bir inceleme yapılmaksızın neredeyse her sınır dışı etme kararı alınan yabancı hakkında idari gözetim kararı veriliyor ve karar geri gönderme merkezinde icra ediliyor ve imza yükümlülüğü gibi alternatif yükümlülükler uygulanması değerlendirmeye dahi alınmıyor.

Öte yandan GGM'de tutulan göçmenler, Md. 59'da düzenlenen hizmetlerin hiçbirine erişemiyor. Örneğin temel ihtiyaç olarak pede erişimleri noktasında dahi sorun yaşadıklarını işitiyoruz. Çocuk sahibi kadınların çocuklarının yaşının kaç olduğu önemli olmaksızın çocuklarıyla birlikte geri gönderme merkezinde tutulduklarını biliyoruz. Bu da hak ihlali anlamına geliyor.

Fotoğraf: Ekmek ve Gül