EŞİK, Taliban’ın yönetimi el almasıyla birlikte Afganistan’da tehlike altında olan kadınlar için dayanışma yollarının tartışıldığı bir panel düzenledi. Etkinliğe konuşmacı aktivistler dışında da dünyanın birçok yerinden kadın hakları savunucusu katıldı.

Taliban’ın 20 yıl aradan sonra yeniden ülke yönetimin ele geçirmesiyle birlikte Afganistan’da kadınlar ve çocuklar, kazanılan hakların kaybedilmesi ve can güvenliklerinden endişe duyuyor. Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK) Afganistan’da tehlike altında olan kadınlar için “Afgan kadınlarla dayanışma yollarını konuşuyoruz” başlığıyla bir etkinlik gerçekleştirdi. Jagori Grameen’in kurucularından Hindistanlı Aktivist Abha Bhaiya, Afgan Mülteciler Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Dr. Zakira Hekmat ve Afganistanlı Kadın Aktivist Naija’nın da söz aldığı etkinlikte Afganistan’da yaşanan sorunlar ve kadınların geleceği tartışıldı.

'TALİBAN İLE İŞ BİRLİĞİ YAPARAK GERİ ÇEKİLDİLER'

Çevrimiçi olarak gerçekleştirilen etkinlik EŞİK adına Özlem Altıok moderatörlüğünde başladı ilk sözü kadın hakları savunucusu Abha Bhaiya aldı. Taliban’ın kontrolü tekrar ele almasıyla birlikte kadınların çaresiz bir şekilde yas tutuğunu ve ne yapılabilir sorusuna cevap aradıklarını söyleyen Bhaiya, sadece bir ulus açısından değil tüm kadınlar için de neler yapılabilir diye düşündüklerini ifade etti. Afganistan’ın geçmişi ile konuya giren Bhaiya “Afganistan’da Rusya işgali ile milliyetçi bir dalga oluşmuştu ve Taliban da bu süreçte ortaya çıkıyor, 89’da Rusya’nın çekilmesi sonrası çıkan iç savaşta Taliban işgalleri başladı ve ABD güçleri Rusya karşısında güç olabilmek için 2002 de Afganistan’da işgale başladılar görünürde karşı gibi dursalar da Taliban ile iş birliği yaptılar ve geri çekilmeden önce de Taliban ile anlaşarak çekildiler” ifadelerini kullandı

Aktivistlerin, kadın hakları savunucularının, herkesin birlikte Taliban’a karşı çıkması gerektiğini dile getiren Bhaiya “Afganistan’da ki kadınlar için ses çıkarmalıyız çünkü onlar çıkaramıyor, biz sesleri olmalıyız hem yerelde hem de küresel olarak bunu yapmalıyız. Birleşmiş milletler ve diğer uluslararası toplulukları sürece dahil etmeliyiz ki mücadelemiz başarıya ulaşsın. Kadınlar bir tarafta emperyalist kuvvetler bir tarafta ise köktendinci örgütler arasında kaldı” diye konuştu.

Afganistan’da son Taliban yönetiminden sonra kadın haklarında oldukça fazla ilerleme olduğunu kadınların mücadele ederek birçok kazanım elde ettiğini aktaran Bhaiya şimdi bu kazanımların akıbeti konusunda endişelerini şu cümlelerle ifade ediyor:

“Son 20 yılda ilerlemeler de oldu, sahada birçok kadın grubu; kadın hakları, özgürlük ve Afganistan halkının kurtuluşu için mücadele etti ve kazanımlar elde etti. Anayasanın kurulması, kadınlar için kurulan komisyon bunlardan bazıları. Yoksulluk ve işsizlik ve birçok insanın savaş mağduru olarak hayatına devam etmesi, uzuvları kopan birçok kişinin olduğu bir ülkeydi Afganistan ve kadınlar birçok çalışma yaptılar kadın komisyonunda aktif rol aldılar ancak şimdi bu kazanımlar geriye gidecek”

'BİZ SESİMİZİ YÜKSELTECEĞİZ'

Kadınların dünyanın hiçbir yerinde tam anlamıyla güvende olmadığını tüm ülkelerde kadınlar ve LGBTİ'ler için olumsuz uygulamalar ve söylemlerin var olduğunu ifade eden Abha Bhaiya “Türkiye’de de bununla karşılaşıyoruz, Pakistan, Hindistan, Bangladeş, Filipinler’de de kadınlar bunları yaşıyor. Ancak kadınlar birçok ülkede çeşitli stratejilerle mücadele etti bütün bunları birleştirmeliyiz aslında. Tüm ülkelerde kadınlar şunu söylüyor “Biz sesimizi yükselteceğiz’ diyor” dedi. Hindistan’da 60 kadın ile bir toplantı gerçekleştirdiklerini ve yakın zamanda kitlesel bir eylem organize etmeyi planladıklarını aktaran Bhaiya Taliban’ı kınarken Amerika’nın unutulmaması gerektiğini söyledi ABD’yi Afganistan’daki kadınları çocukları ve LGBTİ+’ları ateşe atmakla suçladı Bhaiya sözlerini şu şekilde noktaladı:

“Hindistan’ da ve tüm dünyada kadınlar sokaklara çıkarken engellere maruz kalabiliyor ancak Afganistanlı kadınların durumu bizim sokağa çıkmamızda etken bir rol oynuyor. İstikrarlı bir mücadeleye ihtiyacımız var. Bir araya gelmemiz önemli, sesimizi yükseltmeliyiz, durmayacağımızı söylemeliyiz, tüm ülkeler için bizi bir araya getirebilecek uygulanabilecek bir strateji belirlemeliyiz, harekete geçebilirsek sesimizi yükseltirsek Afganistan kadınlarıyla bir arada oluruz. Hemen harekete geçmeliyiz, emperyalizme ve Taliban’a karşı küresel çapta aynı anda nasıl eylem yapabiliriz bunun yollarını aramalıyız ve acele etmeliyiz”

NEDEN SADECE ERKEKLER GELİYOR?

Abha Bhaiya’nın ardından moderasyonu devralan Zelal Ayman sözü Afgan Mülteciler Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Dr. Zakira Hekmat’a verdi Afganistan’dan eğitim için Türkiye’ye gelen ve uzun süredir de Türkiye’de yaşayan Hekmat Taliban’dan sonra ülkede kız çocuklarının okula gidebilmelerinin çok önemli bir gelişme olduğunun kendisinin de bir süre orada eğitim görebildiğini aktardı ancak şimdi kız çocuklarının eğitiminden ve geleceğinden endişe duyduğunu ifade etti. Hekmat “Kadınlar ve çocuklar Kabil’e sığınmıştı ülke başkanı önce ülkeyi terk etmeyeceğim dedi ama bir gün sonra Afganistan halkına veda bile etmeden gitti ve 20 yıl önceki Taliban rejimine bıraktı ülkeyi. Savaş dolayısıyla Afganistan’ın yüzde 70’i iç göç ile yer değiştirmek zorunda kaldı sonrasında da Pakistan, İran ve son olarak Türkiye’ye göç ediyorlar” diye konuştu

Etkinlik anında gelen soruları da yanıtlamaya çalışan Hekmat, neden Türkiye’ye gelen mültecilerin çoğunluğunun erkek olduğu sorusuna ise şu şekilde cevap verdi:

Taliban nüfus sayımı yapıyor ve genç erkekleri militan olarak alıyorlar, geçmişte de bunlar yaşandı bu yüzden aileler oğullarının savaşta ölmesin diye yollamaya çalışıyor birinci sebep bu. İkincisi ise biz Suriye gibi Türkiye sınırında değiliz yani kadınlar bu kadar yolu gelemez diğer ülkelerin sınır güvenliklerinden kolayca kaçamaz. Aynı zamanda bir diğer sebepte ekonomi, 40 yıldır savaş olan bir ülkede ekonomi iyi olamaz ve burada para kazananlar insan kaçakçıları oluyor savaş sertleştikçe Taliban yükseldikçe büyük meblağlar isteniyor bu noktada de belirli kişiler yollanabiliyor”

KADIN AKTİVİSTLERİN HAYATI TEHDİT ALTINDA

Etkinliğe katılıp söz alan bir başka isim ise Afganistanlı Kadın Aktivist Naija, Afganistan’da kadınların kendi haklarının farkında oldukları ve bunlar için mücadele ettiklerini şimdi ise onlar için endişeli olduğunu söyleyen Naija “Kanada ve Amerika kendi insanlarını geri getiriyor ancak kadın aktivistlerin hayatı tehdit altında olmalarına rağmen kimse yardım etmiyor. Hapishanelerin açıldığını ve kadına karşı şiddet faillerinin de serbest bırakıldığını duydum, savunma avukatlarının baskı altına alındığını, kadın haklarını destekleyen aktivistlerin tehdit altında olduğunu duyuyorum. Kadınlar uluslararası camia bizi dinlemiyor artık diyor ve umutlarını kaybetmiş durumda. 20 yıl boyunca çalıştık kadın hakları için, kadın bakanlığı için, şiddete karşı yıllarca mücadele ettik, şimdi sesimizi daha da yükseltmeliyiz ve bu sırada Amerika’yı da baskı altına almalıyız” ifadelerini kullandı.