Emekli hakim Aydın: Şiddete karşı ‘reform’ paketi sorunu hafifletmeye bile yetmez

GÜNDEM

23 Mart 2022 12:00

Ceza artırımları şiddetle mücadeleye katkı sunar mı? Israrlı takip suçunun TCK’da yer alması etkili olur mu? Bu düzenleme ile nasıl bir algı yaratılmaya çalışılıyor? Emekli hakim Aydın değerlendiriyor

Elif Ekin SALTIK

AKP’nin geçen hafta Meclise sunduğu kadına ve sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin önlenmesine ilişkin yasa teklifi tartışılmaya devam ediyor.

Türk Ceza Yasası ve Ceza Muhakemeleri Kanunu’nda kimi değişiklikler yapılmasını öngören teklif, Meclise getirilmeden önce 8 Mart’ta kamuoyuna kadına karşı şiddetle mücadele “reformu” olarak tanıtılmıştı. İçeriğinde kadınlara ve sağlıkçılara karşı şiddet konusunda cezalarda kısmi bir ağırlaştırmaya gidilmesi olan düzenleme kadın örgütleri tarafından da sorunun ortadan kaldırılmasında etkili ve kararlı bir çözüm iradesi taşımamakla eleştiriliyor.

“Reform” adı altındaki ceza artırımları kadınlara karşı şiddetle mücadeleye katkı sunar mı? Israrlı takip suçunun Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmesinin kadınlara etkisi ne olur? AKP bu düzenleme ile kadınlara yönelik işlenen suçlara ilişkin nasıl bir algı yaratmaya çalışıyor? Bu soruları yönelttiğimiz Yargıçlar ve Savcılar Birliği (YARSAV) eski Başkan Yardımcısı ve emekli Hâkim Murat Aydın yasa teklifini çeşitli boyutlarıyla Ekmek ve Gül’e değerlendirdi.

GETİRİLEN ÖNERİ SORUNU ÇÖZMEK BİR YANA, HAFİFLETMEYE BİLE YARAMAYACAK

AKP tarafından Meclise sunulan yasa teklifinde, kadına karşı işlenen bazı suçlarda cezai yaptırımın artırılması öngörülürken, “hâkimin takdir yetkisi” için belirli koşullar getiriliyor. Bu koşulların hâkimlerin karar verme süreçlerine nasıl bir etkisi olur? Etkin bir ceza yöntemi olur mu?

Siyasi iktidar kadına şiddet sorununu bulabildiği en kolay ve bir o kadar da etkisiz yöntem olan cezaların artırılması yöntemiyle çözülebileceği sanıyor. Daha doğrusu bu sorunun cezaların azlığından kaynaklandığını kabul edip, cezalar artınca sorunun çözüleceğine toplumu inandırmayı deniyor. Oysa bu doğru değil. Nasreddin Hoca’nın içeride kaybettiği anahtarı, içerisi karanlık olduğu için dışarıda araması gibi, sorunu çıktığı yerde değil başka yerlerde arıyor. Bunun doğal sonucu olarak soruna çözüm bulması da mümkün görünmüyor. Durum o kadar açık ve net ki; yasa teklifinin gerekçesinde, iyi hal indirimi olarak bilinen takdiri indirim hükümlerinin “kravat indirimi” olduğunu sanacak ve “Bakın kravat indirimini kaldırıyoruz” diyecek kadar hukuktan ve ceza mahkemelerinin yasaları uygulama biçiminden kopmuş bir öneriyle karşı karşıyız.

YARSAV Eski Başkan Yardımcısı Emekli Hakim Murat Aydın | Fotoğraf: Evrensel

Getirilen öneri sorunu çözmek bir yana, hafifletmeye bile yaramayacaktır. Çünkü kadına yönelik şiddet sorunu politik bir sorundur. Kadını toplum içinde ikinci sınıf birey olarak gören anlayış değişmedikçe kadına yönelik şiddetin önlenemeyeceğini görmezden gelmeyi sürdüren bir iktidarla karşı karşıyayız. Şiddete uğrayan, öldürülen kadınları “gayri meşru yaşantı içinde” göstermeye çalışanlar, kadına yönelik şiddeti ve ayrımcılığı önlemek için hazırlanan İstanbul Sözleşmesi’ne karşı çıkanlar, kadını birey olarak değil; eş, anne, namus öznesi ve hatta “narin bir çiçek” olarak görenler, “annelik kariyerdir” söylemiyle kadını çalışma hayatının dışında tutmaya çalışanlar, kadını, daha çocuk yaştayken cinsel obje olarak görüp; “15 yaşındaki çocuğun cinsel olgunluğa eriştiğini savunanlar”, istismara uğrayan çocuğun istismarcısıyla evlenmesi halinde cezasızlık önerenler kadına yönelik şiddetin arkasındaki anlayışın temsilcileridir ve bu anlayışa sahip olanların cezaları arttırarak sorunu çözmesi eşyanın tabiatına aykırıdır.

Kadına yönelik şiddetin salt asayiş sorunu olmadığını, bu nedenle asayiş önlemleri veya ceza kanunlarında yapılacak değişikliklerle çözülemeyeceğini unutmamak, kadına yönelik şiddetin sadece kadınların değil tüm toplumun sorunu olduğunu bilmek zorundayız. Toplumsal cinsiyet eşitliğini savunmayan ve sağlamayan, kadını bir birey olarak görüp temel hak ve özgürlüklerini kullanmasını güçlendirmeyen hiçbir düzenleme çözümü sağlamayacaktır.

ISRARLI TAKİBE İLİŞKİN DÜZENLEME ÖNEMLİ AMA YETERSİZ

Israrlı takibin TCK’de ayrı bir suç olarak belirlenmesini bir ilk. Bir fiilin ısrarlı takip sayılabilmesi için pek çok da şart aranıyor ayrıca. Kadınlara yansıması ne olur, bu kadar şart aranmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Israrlı takip suçunun ceza yasasında düzenlenmesi önemli bir adım olacaktır. Bu konuda oluşan yasal boşluğun giderilmesi bakımından da konunun gündeme gelmesi yararlı. Ancak, önerilen düzenleme oldukça yetersiz ve ceza hukuku bakımından kabulü mümkün olmayacak derecede belirsizlikler içeriyor. Suç ve cezada kanunilik ilkesi dediğimiz ilke uyarınca ceza hükmü taşıyan düzenlemelerin açık ve net olması gerekir. Öneride yer alan “ısrarlı”, “ciddi bir huzursuzluk”, “güvenliğinden endişe” gibi kavramlar açık ve net düzenlemeler değil. Yere, zamana ve kişisel yoruma göre değişebilecek bu kavramların uygulamada sorun çıkaracağını düşünüyorum.

Bunun yanı sıra; maddede düzenlenmek istenen suçun oluşumu için birçok koşul ve durum öngörülmüş. Bu haliyle öneri yasalaştığında ya birçok olayın bu maddenin kapsamına girmediği söylenerek beraat kararları verilecek ya da bu düzenleme kapsamında olmaması gereken olaylar oluşan toplumsal hassasiyet nedeniyle madde kapsamında değerlendirilerek haksız cezalara dayanak oluşturacak.