Netflix’in Kleopatra’nın hayatı ve saltanatını konu alan dört bölümlük belgesel dizisi “Kraliçe Kleopatra” bu ay yayınlandı ve ardında eleştiriler, tartışmalar bıraktı. Bunlardan en öne çıkan mesele ise Kleopatra’nın ten rengi. Bir taraf “Kleopatra asla siyah tenli olamaz, bu Mısır tarihine hakarettir” diyerek, belgeselin başrol oyuncusuna hakaretler yağdırıp linç etmeye devam ediyor. Öyle ki belgeselin fragmanı yayınlandıktan hemen sonra Netflix, ırkçı, tehditkâr ve düşmanca yorumlardan ötürü YouTube’daki videoyu yoruma kapatmak zorunda kaldı. Başrol oyuncusu Adele James de sosyal medya hesapları üzerinden yoğun bir saldırıya, linçe maruz kaldı. Change.org’da Netflix’i “tarihi tahrif etmekle” suçlayan bir dilekçe 85 bin imza toplayıp geri çekildi ve Mısırlı avukat Mahmoud al-Semary, Netflix’i “Mısır kimliğini Afro-merkezci düşünceye teşvik etmek” ve yanlış tanıtmakla suçlayarak, yetkililerden belgeselin ülkede yasaklanmasını talep etti. Bir grup insan ise filmin kurgu olarak ya da bir eserin aktarımı olarak sunulmuş olması durumunda tepki göstermeyeceklerini ama adına belgesel denen bir yapımda kesin olmayan bir tarihsel bilginin doğruymuş gibi yansıtılmasından rahatsız olduklarını söyleyerek bana kalırsa ırkçılıklarını perdelemeye çalışıyor. Peki Kleopatra ne oldu da birden siyah tenli olarak sunuldu?

KLEOPATRA SİYAH MI DEĞİL Mİ?

Belgesel Kleopatra’nın hayatını, saltanatını, aşklarını konu ediniyor. MÖ 69’da İskenderiye’de doğan Kleopatra, ülkenin MÖ 30’da Octavian (İmparator Augustus) tarafından işgal edilmesine kadar Mısır’ı yöneten Makedon-Yunan kökenli bir aile olan Batlamyus hanedanının son hükümdarıydı. Hüküm sürdüğü 21 yıl boyunca Kleopatra, topraklarını durmadan genişleten Roma İmparatorluğu’na rağmen Mısır’ın özerkliğini korudu. Dokuz dil biliyordu ve bunun yanı sıra kültürel açıdan da oldukça birikimliydi. İskenderiye Kütüphanesi’nden nerdeyse çıkmıyor ve sürekli okuyup araştırıyordu. Bunu en açık şekilde, yaptığı diplomatik görüşmelerdeki başarılarından görüyorduk. Her ne kadar belgeselde de kaynaklarda da bu başarılar büyük ölçüde dişiliğine ve baştan çıkarıcılığına yorulsa da Sezar’ın Kleopatra’nın etkisiyle Roma’ya büyük bir kütüphane kurmaya girişmesi ve yaptığı takvim reformlarında Kleopatra’dan destek ve fikir almış olması onun birikimini de kanıtlar nitelikte. Kleopatra, Sezar’ı da Antonius’u da zekâsı ve cesareti ile etkiliyor. Belgeselde yapılan Romalı ve Mısırlı kadın karşılaştırmasına bakarsak Sezar’ın da Antonius’un da Kleopatra’dan etkilenmemesi pek olası değil. Romalı kadınların aksine Kleopatra özgürdü, o bir firavundu ve erkeklerle neredeyse eşitti. Kleopatra’nın bugün adeta cinsellik ve baştan çıkarıcılık ile özdeşleşmiş bir seks figürü gibi sunulması çok eşliliği ve birlikte olduğu erkekleri cinsel deneyimi ile etkileyebilmiş olmasından kaynaklanıyor gibi yansıtılıyor.

NETFİLİX NE YAPMAYA ÇALIŞIYOR?

Kleopatra’ya dair yapılan pek çok çalışmaya ve araştırmaya rağmen Kleopatra’nın beyaz ya da siyah olduğuna dair net bir bulgu yok. Zaten belgeselde de Kleopatra’nın kesinlikle siyah olduğuna dair bir söylem yok ama ırkçı eleştirilerden sadece başrol ve yapımcı değil aynı zamanda Netflix de nasibini aldı.

Bugün sinema ve film sektöründe nerdeyse tekelleşen ve büyük bir sermaye gücü haline gelen Netflix, uzun zamandır pek çok filme, diziye, kurguya muhakkak farklı ten renkleri ve farklı cinsel yönelimi olan kişileri dahil ediyor ve bu yüzden dönem dönem epey tepki de topluyor. Peki Netflix bunu toplumsal hayatta görünmez kılınan, hak gasbına uğrayan, ötekileştirilen bu kesimleri “normalleştirmek”, bu mücadelelere katkıda bulunmak için bir politika mı izliyor yoksa en nihayetinde bir sinema tekeli olduğu ve sürekli büyümek, mümkün mertebe bundan kâr elde etmek için bu mücadeleyi kullanıyor?

Sonuçta bugün dünyada bu kesimler üzerinden sürekli büyüyen, destekçisi artan bir toplumsal hareketlilik var ve aynı zamanda bu yapımlarda kısmi olarak bile “temsil” ediliyor olmaları bu içeriklere ilgiyi de büyük ölçüde artırıyor. Tam da bu noktada Netflix bana göre ne siyahların gururunu okşamak ne de Mısır halkına hakaret etmek için Kleopatra’yı siyah tenli yapmadı. Bu tartışmalar ve genel tablo bize ne gösterdi peki? Bana kalırsa siyahlar üzerindeki ırkçılığın bugün hâlâ ne derece yaygın olduğunu bir kez daha görmemizi sağladı.

Fotoğraf: Kraliçe Kleopatra'dan sahneler