Türkiye’nin dört bir yanında bir araya gelen ve haklarını aramak için kitlesel mitingler düzenleyen erken yaşta emekliliğe takılan yüz binlerce insanın mağduriyeti hâlâ devam ediyor. Cumhurbaşkanı ve hükümet yetkililerinin tüm açıklamalarına rağmen birliklerini devam ettirme kararı alan EYT’liler arasında pek çok kadın var. Bugün yaklaşık 1 buçuk milyon kadın işçi emeklilikte yaşa takılma potansiyeli taşıyor. Biz de Mamak’ta emeklilikte yaşa takılan, primi dolmasına rağmen çalışmaya devam eden ya da iş bulamayan kadınlarla konuştuk.

24 sene kesintisiz çalıştıktan sonra 6 ay önce işsiz kalan Esengül, emeklilikte yaşa takılmaktan kaynaklı yaşadığı sıkıntıları paylaştı. 6 ay önce işten ayrılınca maddi sıkıntılarının iyice arttığını anlatan Esengül, “1 çocuğum var, onun okul masrafları var, oturduğum evi krediyle aldığım için ödemesini yapmakta zorluk çekiyorum. Özel sektörde çalışıyordum ancak işten ayrılmak zorunda bırakıldım. Emekli olmak için yaşı bekliyorum. İşsiz kalıp işe girmek istediğimde ‘Yaşlısın’ cevabını almak moralimi bozuyor. 44 yaşımdayım ve işe girme şansım çok az. Bir yandan da eşimin esnaf olması ve ekonomik krizden kaynaklı işlerinin durgunluğu bize maddi ve manevi yönden zarar veriyor”.

10 Şubat’ta Ankara’da gerçekleştirilen EYT mitingine de katılmış Esengül. Hükümetin açıklamalarını kızgınlıkla dinlediğini söyleyen Esengül şöyle devam ediyor: “O kadar çok EYT mağduru var ki, hakkımızı almak için yapılan eylemleri destekliyorum. Primimiz dolduğu halde bizleri mağdur ettiler. 11 sene sonra 2030 senesinde maaş bağlanacak, şu anda sağlık güvencem de yok. Meclistekiler gündemlerinde EYT olmadığını söyleyip duruyorlar”.

‘SAĞLIĞIM KÖTÜ, İŞTEN AYRILAMIYORUM’

24 yıldır bir hastanede çalışan Birgül ise primi dolduğu halde yaşı beklediği için işi bırakamadığını ve çocuklarıyla yeteri kadar ilgilenemediğini söylüyor bize. Hem maddi hem manevi olarak sıkıntısını paylaşan Birgül, “2 çocuğum var. Biri üniversite diğeri ortaokulda okuyor, onların okul ihtiyaçlarını ben karşılıyorum. Oturduğum evin kirasını ödüyorum, sağlığım da iyi değil, eğer emekli olabilseydim sağlığım için tedavi olurdum” sözleriyle yaşadıklarını paylaştı. EYT mitingine katılamadığını ancak eylemlerin seslerini duyurabilmek adına olumlu olduğunu belirten Birgül, hükümet yetkililerinin açıklamalarını doğru bulmadığını söyledi.

‘EMEKLİ OLABİLSEYDİM SEVDİĞİM İŞİ YAPARDIM’

Son olarak hemşire olarak çalıştığını söyleyen Feray’la sohbet etme imkanı bulduk. 25 yıldır çalıştığını ve üniversiteye giden oğlu olduğunu söyleyen Feray da benzer sıkıntılarını şöyle anlattı: “Tek başıma yaşayan bir kadın olarak sıkıntılarım çok büyük. Eğer emekli olabilseydim sevdiğim bir iş olan aşçılığı yapabilirdim. Bu yüzden EYT yasasının çıkmasını istiyorum, ancak mitinglere katılmadım. Sonuç alınacağını düşünmüyorum çünkü o kadar çok EYT mağduru var ki krizi bahane edip ödeme yapmayacaklardır. Aynı iş yerinde yıllarca çalışmak psikolojik olarak insanı yıpratıyor ve daha fazla verimli olamıyorum.”

EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR KİMLER?
DSP-MHP-ANAP iktidarı 1999’da emeklilik koşullarını değiştirdi. Bu değişiklikten önce primini ve sigortalılık süresini dolduranlar emekli olabiliyordu. Yaş şartı yoktu.
8 Eylül 1999 tarihinden önce işçiler bakımından emeklilik koşulları erkeklerde 25 yıl sigortalılık ve 5 bin gün prim; kadınlarda ise 20 yıl sigortalılık ve 5 bin gün primdi. Bu koşulları yerine getirenler, herhangi bir yaşta emekli olabiliyordu.
Ancak DSP-MHP-ANAP iktidarı, bu kuralda değişikliğe giderek yaş şartı getirdi ve prim gün sayısını da kademeli olarak artırdı. 2006 yılında ise AKP iktidarı, emeklilikte hem prim hem yaş şartını daha da yükseltti.
İlk sigorta girişi 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan kadın işçiler, bu değişiklikler olmasaydı 20 yıl sigortalılık ve 5 bin gün primle emekli olabilecekti. Sigorta girişinde 18 yaş dikkate alındığı için en az 38 yaşını doldurmuş olup 20 yıl ve 5 bin gün şartını yerine getirenler emekli aylığı alabilecekti. Ancak artık bu durumda olan kadınlar için emeklilik yaşı 40 ila 56 yaş arasında, prim gün sayısı ise 5 bin ila 5.975 gün arasında değişiyor. Sigorta giriş tarihi ne kadar geç ise emeklilik yaşı ve prim şartı da o kadar yükseliyor.
Emeklilik için yaş şartı getirilmesi nedeniyle hem primini hem sigortalılık süresini doldurmuş olan çok sayıda yurttaş henüz emeklilik yaşı gelmediği için emekli olamıyor. SGK’nin 2016 yılı istatistiklerine göre 38 yaşını doldurmuş, 56 yaşını doldurmamış 1.422.426 kadın işçi var. Bu nedenle yaklaşık 1,5 milyon kadın işçi emeklilikte yaşa takılma potansiyelini taşıyor. Bu kadınların önemli bir kısmı primini ve 20 yıl sigortalılığını doldurmuş durumda. Ancak henüz yaşları dolmadığı için emekli olamıyorlar. Bu durumda en az 500 bin ila 750 bin arasında kadın işçi olduğu tahmin ediliyor. Erkeklerde de dâhil edildiğinde toplam sayı 2 milyonu geçiyor.