Miktarı ne olursa olsun, istemsiz olarak idrar kaçırma (tıbben ‘üriner inkontinans’ olarak isimlendirilir) normal değildir. Özellikle ilerleyen yaşla birlikte zayıflayan pelvik kaslar, işeme fizyolojisindeki değişiklikler, enfeksiyonlar ve kullanılan ilaçlar gibi birçok neden üriner inkontinansa neden olur.
80 yaşına dek kadınlarda erkeklerden 1,5-2 kat daha sık görülür; bu yaştan sonra ise kadın-erkek arasında görülme sıklığı eşitlenir. Toplumdaki izlenme oranı yüzde 30-40 gibi yüksek düzeylerde seyrederken, huzurevlerinde bu oran yüzde 60-70’lere dek çıkar. Fakat yaşlanma ile birlikte özellikle kadınlarda sık görülmesine bakılarak, yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak addedilmemelidir.
Utanmak, çekinmek, sık görüldüğü için normal kabul etmek doktora başvuru sayısını azaltır. Kadınlar özellikle günlük pedler kullanarak, sürekli ekstra iç çamaşırı taşıyarak bu problemle baş etmeye çalışır. Fakat bu, bozulan genital hijyen nedeniyle gelişecek enfeksiyonlar, sosyal aktivitelerde azalma, cinsel isteksizlik, depresyon gibi bireyin hayatını olumsuz etkileyen birçok problemin çözümsüz kalması demektir.
Bu ay idrar kaçırma olarak bilinen üriner inkontinansın nedenlerini, tanı ve tedavi seçeneklerini konuşacağız.

GEBELİK, SİNİRSEL HASTALIKLAR, YAŞ...

Üriner inkontinans geçici bir durum olabilir. Özellikle alkol ve kafein içeren içecekler, fazla sıvı alımı, enfeksiyonlar, kabızlık nedenler arasındadır. İdrar torbasını uyarabilecek tatlandırıcılar, mısır şurubu, karbonatlı gazlı içecekler, baharatlı yiyecekler, şekerli-asitli gıdalar üriner kontinansa neden olabilir. Bazı tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler, kas gevşeticiler de nedenler arasındadır.
Sürekli üriner inkontinans nedenleri ise kadınlarda özellikle pelvik taban kaslarında zayıflığa yol açabilecek durumlardır. Gebelikte hızlı alınan kilo ve pelvis üzerine binen yükteki artış, doğum esnasında bu bölgedeki kas ve bağ dokusunda oluşabilecek yırtıklar pelvik taban zayıflığına yol açabilir. Histerektomi operasyonu yani rahmin ameliyatla alınması da bu bölgede bağ doku desteğini azaltabilir. Multipl skleroz, parkinson, inme gibi sinirsel nedenler, idrar torbası taşları ve kanserleri (bu durumlarda kanlı idrar eşlik eder) de nedenler arasındadır. Ayrıca yaşa bağlı mesane yani idrar torbası kapasitesinin azalması da sürekli inkontinans nedenlerindendir.

ÜRİNER İNKONTİNANS TİPLERİ

Hapşırma, öksürük, aniden ayağa kalkma durumlarında ya da ağır bir yük taşınması esnasında olan kaçırmalar ‘stres inkontinans’ olarak adlandırılır. Bu durumda çoğunlukla neden pelvik bölgedeki kas-bağ doku zayıflığıdır.
Aniden gelen sıkışıklık hissi ile tuvalete yetişemeden idrar kaçırma ise ‘sıkışma tipi inkontinans’ olarak adlandırılır. Bu durumda çoğunlukla neden idrar yollarında enfeksiyon, taş veya kumdur. Ayrıca sinirsel nedenler, tümörler, yaşlanma ile mesane kasında zayıflama da sıkışma tipi inkontinansa neden olabilir.
Stres ve sıkışma inkontinansı birlikte görülebilir. Bu durumda ‘mikst tip inkontinans’ olarak adlandırılır.
‘Taşma tipi’ inkontinansta ise kişi idrarını fark edemez ve bir anda kaçırır. Bu durum özellikle omurilik zedelenmeleri, diyabet, MS gibi sinir uçlarında hasara neden olabilen hastalıklarda, mesane yaralanmalarında görülebilir.

TEDAVİ SEÇENEKLERİ

Üriner inkontinans tipi belirlenip, altta yatan neden-nedenler doğrultusunda tedavi uygulanır. İlk basamakta çoğunlukla fiziksel egzersizler ve davranış terapileri tercih edilir. Gereklilik halinde cerrahi tedaviler de tercih edilebilir.
İlk etapta mesane egzersizleri denenebilir. Sıkışıklık hissi geldiğinde 10 dakika daha tutup daha sonra idrara çıkarak başlanabilir. Ayrıca 2-4 saatte bir programlanmış olarak tuvalete giderek mesane eğitimi sağlanabilir. Kafeinli, asitli içeceklerin ve alkol tüketiminin kısıtlanması, kilo verilmesi, düzenli spor gibi yaşam tarzı değişiklikleri de önerilen seçenekler arasındadır.

KEGEL EGZERSİZLERİ

Özellikle kadınlarda gebelik ve normal doğumla ilişkili pelvik taban zayıflıklarında bu bölgedeki kas-bağ dokuyu güçlendirecek Kegel egzersizleri önemlidir. Pelvik kasların istemli olarak kasılıp tekrar gevşetilmesi şeklinde yapılır. Önce pelvik kasların çalıştırılması öğrenilmelidir. İdrar yaparken işemeyi aniden durdurun. Bu durumda kasılan pelvik kaslardır. Uyluk ve karın bölgenizdeki kasları çalıştırmadığınıza dikkat edin!! Burada amaç vajina ve rektum çevresinde kas gruplarını sıkıp bırakmak suretiyle çalıştırıp, bağ dokuyu güçlendirmektir. Genellikle 2-4 hafta içerisinde etki göstermeye başlar ve ömür boyu yapılması önerilir.
Antikolinerjik ilaçlar, östrojenli kremler ve tabletler, bazı antidepresanlar ilaçla tedavi seçenekleri arasındadır. İdrar torbası ve kanalının alttan desteklenmesi esasına dayanan birtakım cerrahi prosedüler de inkontinans tipine göre uygulanabilmektedir.

RİSK FAKTÖRLERİ
1. İleri yaş
2. Obezite
3. Sigara
4. Şeker ve yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklar

KORUNMA
1. Kegel egzersizleri
2. Kafein ve asitli içeceklerin az tüketilmesi
3. Lifli gıdalar
4. 4. Düzenli spor