Güney Afrika Botsvanalı yazar Bessie Head 6 Temmuz 1937’de doğdu, 17 Nisan 1986’da öldü.

Güney Afrika apartheid sisteminin* acımasızlığı Bessie Head’in eserlerinin ana konusu olmakla kalmadı yaşamını da belirledi.

Pietermaritzburg’da bir akıl hastanesinde doğdu, orta sınıf beyaz bir aileden gelen annesi siyah biriyle ilişki kurup hamile kaldığının öğrenilmesinden sonra akıl hastanesine kaldırılmıştı. “Karışık ırktan bir çocuk” olarak Bessie, 13 yaşında dini bir yatılı okula geldi, ancak müdürü kökenine dikkat çekerek, annesi gibi ahlaksız ve çılgın olmamasını defalarca yüzüne vurdu. Hiçbir yere ait olamama duygusuyla 18 yaşında okuldan ayrıldı, Durban’da öğretmen, ardından Cape Town ve Johannesburg’da gazeteci olarak çalıştı. 1961’de siyah gazeteci Harold Head ile kısa süren bir evlilik yaptı. İlk romanını yazdı (Sternenwende, ölümünden sonra 1993’te yayınlandı) ve apartheid karşıtı hareketle ve edebiyat çevreleriyle temas kurdu.

1964’te, Güney Afrika’da giderek katılaşan ırkçı yasalardan komşu ülke Botsvana’ya kaçtı ve birkaç yıl mülteci barınaklarında, ardından Kalahari Çölü’nün kenarındaki bir köy olan Serowe’de çocuğuyla birlikte yaşadı. Ruh hastalıklarıyla boğuşmasına ve aşırı derecede yoksul olmasına rağmen-zaman zaman yazı malzemeleri alacak parası yoktu- Serowe’de hayatının bütünleştiğini hissetti. Sürgündeki 15 yılın ardından 1970’lerin sonlarına kadar, yurt dışındaki edebiyat atölyelerine davet edilmesini sağlayan Botsvana pasaportunu aldı. Çok gençken 1986’da 49 yaşında Serowe’de öldü.

Bessie Head’in romanları siyasi zulüm ve ırkçı baskıya (When Rain Clouds Gather, 1969), bir aşk ilişkisi içindeki etnik çatışmalara (Maru, 1971) ve -Afrika edebiyatı için çok sıra dışı- muzdarip bir kadının cinsel olarak kendini keşfetme sürecine değinir. Eserlerinden birinde kendine şiddet uygulayan eşini elindeki bıçakla hadım eden bir kadın anlatılır. Bu kadın figürü, Afrika edebiyatının en radikal ve güçlü kadın figürüdür.

* GÜNEY AFRİKA APARTHEİD SİSTEMİ NEDİR?
Apartheid, Afrika’nın güneyinde bulunan Güney Afrika Cumhuriyeti ile bu devlete bağlı Güneybatı Afrika’da 1948-1994 yılları arasında resmî devlet politikası olarak iktidarda bulunan Ulusal Parti hükümeti tarafından uygulanan ve bu doğrultuda yasalar çıkartarak ırksal ayrımcılığı savunan sistemdir.

Fotoğraf: Wikipedi