16. ve 17. yüzyıl Avrupa’sında sadece kasabanın özgür erkekleri ve onların dul karıları kendi adlarına ticari iş yapabiliyorlardı. Yine de kadınlar, dükkan ya da tezgah kocaları adına kiralansa da, satış işini fiilen yapmaktaydılar. Bu yüzden Amsterdam, Marsilya, Paris, Glasgow, Edinburgh ve Londra’da balıkçı karıları pazarda müşterilerle uğraşırken, kocalar toptan satışla uğraşmaktaydılar. Kasaplar sığırların kesilip, büyük et parçalarının ayrılmasından sorumluyken, karıları ve kızları müşterilerden para alma, işkembe sosis ve sucuk yapmakla uğraşırlardı. Ressam George Morland, bir “sıkı pazarlıkçı”nın resmini yapmak istediğinde onu kadın olarak betimledi. 1699’da Lizbon’da Terreiro de Paco’da 31 ruhsatlı kadın ekmek satıcısı çalışmaktaydı; bunlardan 5’inin iş kapasiteleri çok yüksekti ve büyük meydandaki ekmek satışını fiilen tekelleştirmişlerdi. Olasılıkla kocaları, ekmekleri kentin dışında satarak lonca denetimini atlatıyorlardı.

İkinci el giysi ticareti, evli kadınların ağırlıkta olduğu ve kocalarının faaliyetlerinden tamamen bağımsız bir satıcılık biçimiydi. Erken modern Avrupa’da ikinci el giysi trafiğinin önemi küçümsenemezdi. Nüfusun önemli bir oranı yeni giysi alamazdı. Çocuklar ya eskileri ya da küçültülen yetişkin giysilerini giyerlerdi. Çok sıkıntılı zamanlarda yoksullar giysilerini gözden çıkarır, durum az biraz düzelince ikinci el satıcılardan başka giysiler alırlardı. 1760’larda Paris’te, tümü evli ya da dul olan 268 tane kayıtlı 2. el giysi satıcısı vardı. İş çok az sermaye gerektirmekteydi ve işlemler önce kadınlar arasında yapılmaktaydı. Anneler, çocukların giysilerini orta yaşlı bir kadına uygun bedelle değiştirirlerdi; hizmetçi kızlar, işverenlerin atılan giysilerini takas ederlerdi; ölen bir kişinin giysileri mirasçı akrabalar tarafından para karşılığı satılır ya da başka giysilerle değiştirilirdi. Bu iş kadınları, erkek loncaların muhalefetiyle nadiren karşılaşırlardı. Ne var ki 1500’lerin zorlu ekonomik koşullarında Augsburg belediye konseyi işportacılar loncasının baskısıyla kadınların kapı kapı dolaşıp satış yapmalarını sınırlamaya ve 2. el eşya satımı işinden kadınları dışlamaya çalıştı. Ama bu önlemler geçici oldu; daha iyi zamanlar gelince, ikinci el giysi içindeki sınırlı kâr, işin tekrar kadınların eline geçmesine neden oldu…

Kaynak: (Kadınların Tarihi, Türkiye İş Bankası Yayınları, Cilt 3, sy41)