Karakalpak Kızı romanının baş kahramanı Cumagül, toprak sahibi bir bay kızıdır. Bay kızı olmak, lüks içinde yaşamak, dert tasa sahibi olmamak demek midir? Cumagül için bu ne yazık ki böyle değildir, annesi Sanem ve Cumagül, babası Zaripbay tarafından işkencelere, türlü şiddetlere maruz kalır ve en sonunda babası Sanem’i ve Cumagül’ü kapı önüne koyar. Bundan sonrasında Sanem ve Cumagül’ün mücadelesi başlar.

Yoksulluk, ödenen büyük bedeller, hayatta kalmak için onurunu gururunu yok sayma… Cumagül kaderi değişsin diye bir bay ile değil kendini anlayabileceğini düşündüğü yoksul biri olan Turumbet ile evlenir ancak kaderi annesininkinden farklı değildir. Yine dayak, işkence, hor görülme, aşağılanma… O da annesi gibi kızıyla birlikte kapı önüne konur. Bu sırada Sovyetler sosyalizmi yeşertiyor, işçi sınıfının iktidarı kadınların yaşamına Cumagül’ün yaşamından bambaşka fırsatlar sunuyordur.

Tüm yaşadıklarının ardından artık kaderini değiştirme sırası Cumagül’dedir… Cumagül odun satmak için gittiği şehirde bir mitinge tesadüfen şahit olur, işittiği sözler onun kaderini nasıl şekillendireceğini gösteren bir ışık gibidir: “Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahip olmalıdır. Kölelik değildir bizim istediğimiz; eşit haklar ve insanca yaşam!”
Bu cümleler değiştirir Cumagül’ün ve onun gibi birçok kadının yaşamını. Ve bir Karakalpak kadınıyla beraber koca Karakalpak köyünün kaderi değişmeye başlar…

***

Karakalpakların ünlü yazarı Tulepbergen Kaipbergenov, değişim süresince yaşanan zorlukları, gerici kesimin devrimin hayat bulmasını engelleme çabalarını, Sovyetler'in karşılaştığı zorlukları, bayların (beylerin, toprak ağalarının) devrime karşı tutumunu, devrimin tüm Sovyetler'de hayat bulmada, hayatları değiştirmede karşılaştığı zorlukları bir küçük Karakalpak köyünü kendine sahne seçerek anlatıyor. Ve ortaya hem bir kadın, hem bir tarih, hem bir devrim romanı olarak okunacak keyifli bir roman çıkartıyor.