Okurumuzun sorusu:

Merhabalar. 7 yaşında bir çocuğum var. Yüzde 75 engelli raporu var. Sık sık hastaneye gitmemiz gerekiyor. İşyerinden hastaneye gitmek için aldığım izinleri yıllık iznimden düşmüşler. Ama ben çocuğumdan dolayı 10 gün izin hakkım var diye biliyordum. Ne yapabilirim?

Okurumuz kesinlikle doğru biliyor. İşveren ise kesinlikle yanlış ve yasaya aykırı bir uygulamaya yapıyor.

İş Yasası’nın “Mazeret İzni” başlıklı ek 2. maddesine göre:

“İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.”

Okurumuzun çocuğunun engellilik oranı yüzde 75 olduğu için, okurumuz veya (eğer çalışıyorsa) eşinin yılda en fazla 10 gün ücretli izin hakkı vardır.

ENGELLİLİK YA DA SÜREĞEN HASTALIK ŞART

Bu izni kullanabilmek için çocuğun en az yüzde 70 oranında engelli olması ya da süreğen hastalığı olması şarttır. Engellilik oranı raporla belirlenmektedir. Ancak süreğen hastalıklara ilişkin açık bir düzenleme yoktur. Bununla birlikte resmi kaynaklara göre “Bireyin günlük yaşamında çeşitli etkinliklere katılımını sınırlandıran tıbbi problemler nedeniyle sürekli tedavi ve bakıma ihtiyacı olması durumlarına da süreğen hastalık (sağlık yetersizlikleri) denir”. Astım, kanser, lösemi, epilepsi gibi hastalıklar süreğen (kronik) hastalık olarak kabul edilmektedir.

İZİN EŞLERDEN BİRİ TARAFINDAN KULLANILABİLİR

Bu izin çalışan ebeveynlerden sadece biri tarafından, yani her iki eş de çalışıyorsa, ya anne ya baba tarafından kullanılabilir. Anne ve baba bu 10 günü kendi arasında bölüşemez.

İZİN RAPORA DAYALI VE TEDAVİ AMAÇLIDIR

Bu iznin kullanılabilmesi için işçinin çocuğuna ilişkin raporu işverene vermesi gerekir. Çünkü yasa maddesinde açıkça belirtildiği üzere bu izin “hastalık raporuna dayalı olarak” kullanılabilir. Ayrıca bu izin sadece ve sadece çocuğun tedavisi amacıyla kullanılabilir.

İŞVERENİN ONAYI GEREKMEZ

Bu izin işverenin onayına tabi bir izin değildir. Çünkü yasada açıkça “izin verilir” denilmiştir. İşçinin işverenden önceden izin ya da onay almasına gerek yoktur. Ancak işçinin –acil durumlar haricinde- bu iznini kullanacağı günlerden önce işverene haber vermesi yerinde olacaktır.

İŞÇİNİN BELGELEMESİ YERİNDE OLUR

İşçinin işe geri döndüğünde ise izinli olduğu gün ya da günlerde izni çocuğun tedavisi amacıyla kullandığını gösteren belgeleri (hastane kayıtları vb.) işverene sunması isabetli olacaktır. Yasada bu yönde açık bir kural yer almasa da bu iznin “çocuğun tedavisinde” kullanılabileceği düzenlendiği için, ispat bakımından ilgili belgelerin işverene sunulması yerinde olacaktır.

İZİN TOPLU YA DA BÖLÜNEREK KULLANILABİLİR

Yasada “bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir” denildiği için işçi, izni bölerek ya da toplu olarak kullanabilir. Örneğin izin her biri 1’er günlük 10 parça halinde kullanılabilir. Bu iznin kaç parça ve ne zaman kullanılacağına işçi karar verir, işverenin onayı gerekmez. İznin çocuğun tedavisi için kullanıldığının belgelenmesi yeterlidir.

İZİN ÜCRETLİDİR VE PRİMİ DE ÖDENİR

Yasada açıkça “ücretli izin” olarak düzenlendiği için bu iznini kullanan işçiye izinli olduğu günlere ilişkin ücretlerinin ödenmesi ve bu günlerin sigorta primlerinin yatırılması yasal zorunluluktur.

MAZERET İZNİ YILLIK İZİNDEN DÜŞÜLEMEZ

İş Yasası’nın 56. maddesine göre “İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez”. Yani işçinin çocuğunun tedavisi için kullandığı ücretli izinler, yıllık izinden düşülemez.

İŞÇİ NE YAPABİLİR?

İşverenin tek taraflı olarak bu izinleri yıllık izinden düşmesi İş Yasası’nın hem 56. maddesine hem ek-2. maddesine aykırıdır. İşverenin tek taraflı olarak yasaya aykırı yaptığı işlemin hukuki geçerliliği yoktur. İşverenin yasa dışı biçimde yıllık izinden düştüğü süre, kullanılmamış yıllık izin süresi olarak varlığını sürdürür. İşçi iş sözleşmesi sona erdikten sonra bu sürelerin ücretini 5 yıl içinde yasal yollarla talep edebilir.

Sonuç olarak okurumuz işyerine bir dilekçe ve yukarıdaki yasal dayanaklarla birlikte başvurmalı ve uygulamanın düzeltilmesini isteyebilir. İşveren yasaya aykırı uygulamasında ısrar ediyorsa okurumuz, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikâyette bulunabileceği gibi haklı nedenle derhal fesih hakkını da kullanabilir.