Bir okurumuzun sorusu:

Yine yarım çalışma hakkı ile ilgili küçük bir hatırlatma ile başlayalım. İş Yasası’nın 74. maddesinde 2016 yılında yapılan değişikliğe göre kadın işçi 16 haftalık normal analık iznini kullandıktan sonra, birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün boyunca “yarım çalışma” hakkını kullanabilir. Kadın işçi haftalık çalışma süresinin yarısı kadar (22,5 saat) çalışır ve bu sürenin ücretini işvereninden alır, işveren bu sürenin primini de öder. Geri kalan sürede işçi ücretsiz izinli sayılır ve bu süre için yarım çalışma ödeneği İş-Kur tarafından ödenir. Yarım çalışma ödeneği 2018 yılı için günlük net 67,14 TL’dir. İş-Kur ayrıca yarım çalışma ödeneği ödediği gün kadar sigorta primi öder.

Gelelim okurumuzun sorusuna. Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneğine İlişkin Usul Ve Esaslar’ın 6. maddesinin 7. fıkrasına göre:

“Yarım çalışma ödeneği süresi, aylık olarak on beş günü geçmemek üzere işveren tarafından bildirilen ilgili aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinde yer alan bilgiler dikkate alınarak hesaplanır. Gün sayısının kesirli olarak bulunması halinde tama iblağ edilen kısmı işveren tarafından, diğer kısmı İŞKUR tarafından ödenir. Yarım çalışma ödeneğinin başladığı ve sona erdiği ay içerisindeki fiili gün sayısını aşmayacak şekilde ödeme gün sayısı belirlenir.”

Görüldüğü üzere işverenin aylık olarak 15 günü geçmemek üzere prim bildirmesi gerekiyor. Eğer işveren 31 gün olan aylarda 16 gün prim bildiriyorsa hata yapıyor. İşverenin 15 günlük prim bildirmesi, 15 günlük ücret ödemesi ve İş-Kur’un da 15 günlük prim ve 15 günlük yarım çalışma ödeneği ödemesi gerekiyor.

Ayrıca belirtmek gerekir ki, yasal kural gereği ay kaç çekerse çeksin, SGK primi 30 gün üzerinden ödenir. Yani 31 gün çeken Mart ayında da prim 30 gün üzerinden, 28 gün çeken Şubat ayında da prim 30 gün üzerinden yatırılır.

Gelelim Şubat ayına. Normalde işverenin Şubat ayı için yarım çalışma hakkını kullanan kadın işçi adına 15 günlük SGK primi bildirmesi ve 15 günlük ücret ödemesi gerekir*. Okurumuzun işvereni Şubat ayında 13 günlük prim bildirdiği için (yukarıdaki kural gereği) İş-Kur da bildirilen gün sayısı kadar prim ve yarım çalışma ödeneği ödüyor. Eğer işveren 15 günlük prim bildirseydi, İş-Kur da 15 günlük prim ve 15 günlük yarım çalışma ödeneği ödeyecekti.

Sonuç olarak okurumuz işverenine başvurarak Şubat ayı priminin 15 güne tamamlanması talep edebilir. Eğer işveren gereğini yapmazsa, okurumuz bu durumu SGK ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na iletebilir.

* Okurumuzun işvereni 31 çeken aylarda 16 gün üzerinden hesaplama yaptığı için, bu işverenin okurumuza hafta tatili ücreti de ödediğini varsaydım ve yanıtı ona göre verdim. Ancak esasında bu konuda bambaşka bir sorun daha var. Yasaya göre 45 saatten az çalışan işçi hafta tatiline hak kazanamıyor. Bu durumda işçiye hafta tatili ücreti ve dolayısıyla hafta tatili günü için sigorta primi ödenmiyor. İşveren haftada 22,5 saat çalışan işçi için ayrıca hafta tatili ücreti ödemez ise işverenin ödeyeceği ücret ve prim 13 güne düşebiliyor. Bu durumda İş-Kur da 13 gün prim ve 13 günlük yarım çalışma ödeneği ödüyor. Bu yasa Meclis’te görüşülürken hem sendikaların hem muhalefetin tüm uyarılarına rağmen bu sorun dikkate alınmadığı, çözüm getirilmediği için yarım çalışma hakkını kullanan kadın işçi hem işvereninden hem İş-Kur’dan eksik ücret, yarım çalışma ödeneği ve prim alma sorunu ile karşı karşıya kalıyor. Dolayısıyla bu sorununun çözümü için en kısa sürede düzenlemeye gidilmesi, kadın işçinin ücret ve primde kayıp yaşamayacağı bir değişikliğin yapılması gerekiyor.