Ekonomik kriz derinleşirken emekli kadınlar yaşam mücadelesini her geçen gün daha ağır şartlarda sürdürüyor. Çalışma hayatını geride bıraktıklarında dinlenmeyi, biraz olsun nefes almayı hayal eden emekliler, bugün temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamıyor. Gülay ve Neriman, yıllarını çalışarak geçirmiş iki kadın. Bugün ikisi de emekli; ama biri hâlâ tüp bebek tedavisi borcunu öderken diğeri sabah 6.30’dan akşam 18.00’e kadar çalışmaya devam ediyor. İkisi de ortak bir noktada buluşuyor: “Artık sadece günü kurtarmaya çalışıyoruz.”

‘Hayatım boyunca hayal kuramadım, şimdi sürünüyoruz’

56 yaşındaki Gülay, dokuz yıl önce emekli oldu. Eşi de emekli fakat hâlâ çalışmak zorunda. Aldıkları toplam gelir, geçinmelerine yetmiyor: “Yetmiyor aldığımız ücretler. Çevremizden destek alarak, kredi çekerek döndürmeye çalışıyoruz. Temel ihtiyaçlardan kısıyoruz.”

Çalışma hayatı boyunca maddi zorluklar yaşamış; yıllar sonra tüp bebek yöntemiyle çocuk sahibi olmuş. Ancak o sürecin borçlarını hâlâ ödüyor:

“Çocuklarım 20 yaşında, hâlâ tüp bebek borcumu ödüyorum. Krediyi krediyle kapatarak bu güne gelebildim. Öyle güzel bir hayatım olmadı ki emeklilik için de hayallerim olsun. Zaten şu an emekli maaşıyla yaşamıyoruz, sürünüyoruz. Yemek yok, giyinmek yok, gezmek yok, sosyallik asla yok. Psikolojik olarak sıfır durumdayız.”

Temmuz ayında yapılan maaş artışları da umut vermemiş:

“Emekli maaşlarına temmuzda zam yaptılar. Ne kadar çok yapmışlar: 2 bin lira. Cebimize girmeden eridi. Bana 50 bin lira da verseler kurtarmaz. Artık zamları bile saymıyoruz.”

‘30 yıl çalıştım, ‘Oh be’ bile diyemedim’

Gülay gibi Neriman da emekli, ama geçim derdi onu da tekrar çalışmaya mecbur bırakmış. “Evim kira değil ama yine de çalışmak zorundayım” diyor. 14 bin 500 liralık emekli maaşıyla geçinemeyen Neriman, bir yandan üniversitede okuyan oğluna, bir yandan da geçinemeyen evli çocuklarına destek olmaya çalışıyor:

“70-80 bin lira para giriyor evime ama yine de ay sonunu getiremiyorum. 14 bin lira ile bir marketi bile zor görüyoruz. Artık dışarı çıkmak, gezmek, bir kahve içmek hayal. En güzel yıllarımız seksenlerde kalmış.”

Çalışma hayatını bırakmak istemiş, ama olmamış:

“Emekli olduğumda dedim ki, ‘Yeter artık, 30 yıl çalıştın.’ Sonra baktım ki geçinemiyoruz. Mecburen yine girdim işe. 6.30’da kalkıyorum, 18.00’de çıkıyorum. Haftada bir gün iznim var, o da ev işleriyle geçiyor.” Zihin yorgunluğu ise en az bedensel yorgunluk kadar yıpratıcı:

“Bedenin yorulmazsa bile kafan yoruluyor. Gece yatarken bile düşünüyoruz: Bu ay nasıl geçecek? Yetebilecek miyim?”

Aile yılı: Gerçeklikten uzak bir vaatte umut yok

AKP iktidarının önümüzdeki on yılı “aile on yılı” ilan etmesini de sorduğumuz Gülay ve Neriman’ın tepkileri ortak: “Hangi aile?”

Gülay bu durumu şöyle anlatıyor:

“Aile yılı diyorlar, bana hiç umut vermiyor. Bu ekonomiyle kim evlenir, çocuk yapar? Evlenen de boşanıyor zaten. Aile mi bıraktılar, aile yılı olsun!”

Neriman ise ailesini neredeyse sadece haftada bir görebildiğini söylüyor:

“Biz çalışmaktan pazar günü bile birbirimizi zor görüyoruz. Sabah gidiyorsun, yorgun geliyorsun, eşini göremiyorsun. Çocuklarım evli, iki üç haftada bir görüşüyoruz. Nasıl aile yılı olacak bu?” 24 yaşındaki oğlunun da evlilik planı yapmadığını söylüyor: “‘Asgari ücretle kira aynı, nasıl evleneceğim’ diyor. Hükümetin gençlere sunduğu aile yılı bu mu?”

Emeklilik bir son değil, yeni bir mücadele
Gülay ve Neriman’ın hikayesi, Türkiye’de yüz binlerce emeklinin içinde bulunduğu tabloyu özetliyor. Emeklilik yılları artık dinlenmek değil, borç çevirmek, hayal kuramadan günü kurtarmak anlamına geliyor. Kadınlar, senelerini çalışarak geçirdikleri bu ülkede, huzurlu bir yaşlılık yerine geçim mücadelesine devam ederken TBMM’de en düşük emekli aylığının 16 bin 881 lira olacağı düzenlemenin yer aldığı torba yasa AKP’li milletvekillerinin kahkahaları eşliğinde kabul ediliyor.

Fotoğraf: Evrensel