Eşitlik İçin Kadın Platformu-EŞİK, son bir ayda kadın hakları ve cinsiyet eşitliği adına TBMM’de yapılan ve yapılmayan çalışmalara dair bir izlem raporu yayımladı. Rapora bakıldığında; kabul edilen kanunlarda kadının adı hiç yer almazken, 836 soru önergesinin sadece 8’inin kadınlarla ilgili olduğu görülüyor. Bu rakamlar ortada dururken, hiç konuşulmayan ve yetkililerce önlem alınmayan konulardan biri de insan hakkı olarak sağlık hizmetlerine eşit erişim hakkının pandemide kadınlar için daha zorlaşması.  

Kadınların ertelemek zorunda kaldıkları rahim ağzı kanseri ya da meme kanseri gibi hastalıklar için koruyucu tarama programlarından mahrum kalışları, istenmeyen gebelikleri önleyici araç gereçlere erişim kısıtlılığı, adı tam konmamış kürtaj yasakları, hijyen için üstlenilen ekstra sorumluluklar, çocuklar ve hastalanan tüm bireylerin bakımının yoğunluğu nedeniyle kendi hastalıkları için sağlık kurumuna gidememe, çalışan kadınlar için hem iş yerinde hem evde artan yükümlülükler bu hakkın kullanımında oldukça sıkıntı olduğunu gösteriyor.

Konuya görüşlerine başvurduğumuz Aile Hekimi Dr. Yelda Emek, pandemi döneminde kadın sağlığı hakkındaki sorularımızı yanıtladı. İstanbul’un en kalabalık ve göç alan semtlerinden biri olan Güngören’de geçen aya dek aile hekimi olarak görev yapan Dr. Emek’in sahadan gözlemleri şöyle:

‘ÇOCUKLARINI BIRAKACAK YER BULAMAYAN KADINLAR HASTANEYE GELEMİYOR’

 “Pandeminin en yoğun olduğu dönem boyunca Güngören’deydim. Çok yoksul, göç almış bir semt ve doğurganlık hızı yüksek. Dolayısıyla bu kadınların çektiği bu sıkıntılarla birinci basamak hekimi olarak yüzleşme, gözlemleme fırsatımız oldu. Pandemi ile birlikte derinleşen bir ekonomik kriz söz konusu olduğundan, kadınlara yönelik her türlü ayrımcılık, şiddet, kadın yoksulluğu ev içinde kadının yükünü artırdı. Bozulan sistem en fazla kadının sırtına yük bindirdi. Kadınlar evin içinde çok savunmasız kaldı. İnfaz yasaları çıktı, şiddeti uygulayan erkekler salıverildi, evlerine gönderildi. Evler onların suç mahalleri idi, suç mahalline geri gönderildiler. Kadınlar orada savunmasız kaldı. Ayrıca şiddet görmüş kadınlardan sadece bir kısmı gelebildi, gelebilenler de eminim buzdağının görünen kısmıydı. Birçoğu evden çıkamıyordu. Ayrıca salgın süresinde okullar kapandı. Çocukların ve tüm aile fertlerinin evde bulunması söz konusu olduğundan evde hijyen, gıda güvenliği ve bunların sağlanması hep kadınlardan beklendiği için, bu durum kadının iş yükünü çok artırdı. Kadınlar evde hastalara, özellikle salgın hastalığa yakalananlara baktıklarından kadınların enfekte olma oranı çok yükseldi Kadınlar hastaneye gelmek için bile, ‘çocuklarımı nereye bırakayım?’ diye soruyordu. Hastalık bulaşır diye bir büyüğüne, komşusuna da bırakamaz durumdalar. Kadınlar kendi hastalıklarını çok ağır ve çaresizce yaşadılar. Evde kendilerinden beklenen hizmetleri sunmaya devam etmek durumunda kaldılar. Kadının iş yükü bir şekilde hafifletilmeliydi.”

‘AİLE PLANLAMASI, ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİ PANDEMİYLE BİRLİKTE ERTELENDİ’

Aile Hekimi Dr. Yelda Emek, aile planlaması hizmetlerinin sürdürülmesinde pandemi döneminde yaşanan zorluklar hakkında ise şunları söyledi:

“Aile Sağlığı Merkezlerindeki aile planlaması hizmetleri çok kritik bence. Güngören doğurganlık hızı çok yüksek bir bölge diye belirtmiştim yukarıda. Aile planlaması hizmetlerini uygulamaya çalışan bir hekimim. Pandemi ile birlikte uzunca bir süre aile planlaması malzemesi bize verilmedi, çok ciddi sıkıntı çektik, hâlâ da sıkıntı var. Hap, kondom ve diğer malzemeler yok, ayrıca halk arasında spiral denen rahim içi araç ve diğer uygulamalar yeterince yapılamıyor. Hatta bu uygulamaları yapan Ana Çocuk Sağlığı Merkezlerindeki sağlık çalışanları tamamen filyasyonda görevli oldukları için ertelenemez olan aile planlaması, üreme sağlığı hizmetleri gibi koruyucu hizmetler hep ertelendi. Hükümetin yaklaşımı daha çok doğurganlığı teşvik eden bir yaklaşımdı. Aile planlaması sağlığı merkezlerinde rahim içi araç takma oranları pandemiden önce de çok düşmüştü. Pandemi bu politikalara bir bahane, gerekçe oldu belki de. Kanunen belli bir haftaya kadar kürtaj yasal gibi durmakla beraber, adı konmamış bir yasak var. Hastaneler buna yanaşmıyor. Pandemide erkekler evde, kadınlar korunamıyor, istenmeyen gebelikler çok arttı. Yoksul bir bölgede çalıştığım ve biraz daha mütedeyyin, kaderci yaklaşımlı bir bölge olduğu için, kadınlar bir miktar daha kaderlerine razı gibi. Ekonomik olarak daha iyi durumdaki kadınlar belki başka hastanelerde kendilerine bir yöntem buluyorlardır ama, benden yöntem isteyen, ‘Bunu istemiyorum nasıl yapsak hocam’ diyen, durumu kocasından, kayınvalidesinden gizlemek isteyen çok oldu.”

‘RAHİM AĞZI KANSERİ TARAMA PROGRAMLARI AKSADI’
“Sağlık Bakanlığı tarafından 30-65 yaş arası kadınların beş yılda bir rahim ağzı kanseri açısından smear yapılarak taranmaları ön görülmüştü. Bu kadın sağlığı açısından koruyucu ve önemli bir şeydi. Pandemide bu taramalar ciddi oranda aksadı. Kadınlar evden çıkıp gelemiyor, çocuklar evde ve pandemi korkusu var. Şu anda ne yazık ki rahim ağzı kanseri tarama sayıları çok düştü. Kovid-19 virüsünden olmasa bile pandemiden dolayı gelemeyenlerde rahim ağzı kanseri vakalarının arttığını ne yazık ki görebiliriz. Kadınlar kendi sağlık sorunlarını hep ertelenebilir görüyor ya da öyle görülüyor.”
Aile Hekimi Dr Yelda Emek’in bu yorumları, pandemi sürecinin, birçok hastalığın tedavi ve takibinde, koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinde ciddi aksamalara yol açtığını gösteriyor. Bunun yanında özelikle kadın sağlığı konusunda başta koruyucu sağlık hizmetleri olmak üzere ciddi ve hayati sorunlara yol açtığı ve Sağlık Bakanlığının bu konuda sorunu önleyici ve ortadan kaldırıcı hiçbir şey yapmadığını, sürece kayıtsız kaldığını açıkça gösteriyor.