İmece Ev İşçileri Sendikası, kovid-19 salgın sürecinde ev işçisi kadınların yaşadıklarına dair rapor açıkladı. Altmışın üzerinde ev işçisi ile görüşmelerinden derledikleri raporda İmece Ev İşçileri Sendikasının ev işçileri için talepleri de yer aldı.  

İşçiler ve örgütlerinin kovid-19 salgınıyla mücadele etmeye ve iş sağlığı ve güvenliğini korumaya çalışırken muazzam zorluklarla karşılaştığının dile getirildiği raporda, “İmece Ev İşçileri Sendikası olarak bu süreçte sendika ve dernek başkanlarımız; Ayten Kargın ve Minire İnal birçok gazeteye röportaj verip süreç içerisinde ev işçilerinin durumlarını basına yansıttılar. İstanbul ve Antalya belediyeleri ile görüşüp ev işçilerinin bir kısmına koli desteğinin yolunu açtılar. İmece Ev İşçileri Sendikası Dünya Ev İşçileri Sendikasının üyesi olduğu için IDWF ile bu süreçte irtibat içinde oldular” denildi. Kovid-19 sürecinde İmece Ev İşçileri Sendikası olarak altmışı geçkin ev işçisi kadına “Ev işçilerinin hukuki yapı ve işçi olma hakları konusunda bilgileriniz var mı? Salgın döneminde neler yaşıyorsunuz? Kira, elektrik, gıda ya da en çok hangi yaşamsal ihtiyaçta zorlanıldı? İşinizi kaybettiniz mi, nasıl oldu?” gii sorular sordukları ifade edilen raporda şunlar ifade edildi:

“Bu soruları sorduğumuz ev işçisi kadınların büyük bir çoğunluğu salgın sürecinde ücretsiz olarak işten çıkarıldığını öğrendik. Genel olarak ev işlerinde çalışma saatlerinin uzun olduğundan şikayetçiler; öyle ki günlük on saat çalışan bile var. Bazılarının molası yok, olanlar ise on beş dakika ile ifade ediyor. İşverenler tatile gidip geldiklerinde biriken ev işlerinin kendilerini zorladığını belirtiyorlar. Salgın döneminde çalışanlar ise ev halkının bütün bireylerinin karantinada olmasından dolayı ev işlerinin normalin birkaç katı arttığını ifade ediyor.

Ev işçisi HG: “Hukuki olarak haklarım neler bilgim de yok. Salgın döneminde birçok yere yardım başvurusu yaptım geri dönen olmadı hiç destek olmadı ne belediye nede kaymakamlık. Bu salgında hayatımı riske atarak çalışıyorum ama patron evde benim işlerim daha da arttı ekstra işler eklendi buna rağmen maaşımı düşürdüler, çıkarsam iş bulamam korkusuyla ne derlerse yapıyorum. Evim kira değil ama kredisini ödüyorum maaşım da düştüğü için yetişemiyorum faturalar mutfak hele temizlik ürünleri çok pahalı çok zorlanıyorum eşimden ayrıyım kızımla kendi ayaklarımızın üzerinde durmaya çalışıyoruz çalışmasam başka bir yerden gelirim de yok aç kalacağız. Çalıştığım evin aklınıza gelen tüm işlerini yapıyorum artı pazar alışverişi çocukların piyano voleybol spor gibi sosyal faaliyetlere de ben götürüp getiriyorum.”

Görüşme yaptığımız ev işçilerinin çoğu sigortasız çalıştırılıyorlar. Eşleri sigortalı çalışanlar eşlerinin sigortasından faydalanıyor.

Ev işçisi H.Ö: “Ben ev islerinde çalışan bir kadındım bu zamana kadar. İki çocuğuma ve iki torunuma bakıyordum. Ben sigortam yatırılıyor diye biliyordum ama atılmadan bir hafta önce sigortamı sormuştum ve bana sigortan var demişlerdi ve bunun üstüne işten çıkarıldım. 20 yılı geçkindir bu işi yapıyorum ve şu an issiz kaldım. Koronadan dolayı da iş bulamıyorum. Bazı sağlık problemlerim de çıktı. Evde 5 kişiyiz ve geçimi ben sağlıyordum.”

Salgın sürecinde maddi sıkıntılarını ileten ev işçisi kadınların neredeyse hepsinin dillendirdiği ortak bir durum var; kira ve faturalar.

Ev işçisi R.A: “Salgın yüzünden çalışamıyorum. 5 tane çocuğum var, eşim ve ben 7 kişiyiz. Görümcem de eşinden şiddet gördüğü için bana sığındı, 8 kişi olduk. Evimiz kira, iki aydır ödeyemiyoruz. Eşimin de maaşını yarıya düşürdüler. En küçük kızım arada 50 günübirlik işe gidiyor. Kira, faturalar, mutfak masrafı, temizlik malzemesi gibi ihtiyaçlarımızı karşılayamıyoruz. İki aydır fatura ödemedik, tüpümü başkasından borç alarak aldım.”

Ev işçileri temel giderlerini ödeyememe sıkıntısına düştüğü için salgından korunmaktan önce işlerin düşünmek durumunda kaldıklarını belirttiler.

Ev işçisi M.B: “16 yıldır ev işçisiyim. 18 yıl aradan sonra hamile kaldım ve bu birçok sıkıntı yaşamama neden oldu. İş verenlerime hamileliğimi söyleyemedim işime son verirler diye, korona sebebiyle eşim işsiz kaldığı için çalışmaya devam ettim.”

Salgının yayılmaması için “evde kalın” çağrıları yapıldı. Fakat evde kalmak ile açlıkla burun buruna gelen, kendi sağlığından önce geçimlik ekonomisini düşünmek zorunda olanlar vardı. Hatta bazılarının rahatça evinde kalması için ucuz iş gücü olarak çalışmaya devam etti ve sistem onlar üzerinden yürüdü. Salgında dahi çalışmak zorunda kalan bu işçiler merkezi hükümet ve yerel kurumların açıkladığı destek paketlerinden de yararlanamadılar.”

İMECE EV İŞÇİLERİ SENDİKASININ TALEPLERİ

■ Tüm ev işçilerine koruma sağlamak ve halk sağlığı yararı açısından diğer işçilerin yararlandığına eşdeğer bir koruma sağlamak ile tüm yetkililer yükümlüdür. Bu yaklaşım, 2011 tarihli ve 189 No’lu ILO Ev İşçileri Sözleşmesi’nde belirtilmiştir.

■ İşsizlik yardımlarını, ev işçilerini kapsayacak biçimde genişletmek. Yeni koronavirüsün yayılmasını sınırlamak için hükümetler, işsizlik yardımları getirmek suretiyle ev işçilerine destek olmalıdırlar.

■ Sosyal koruma kapsamını, kayıt dışı ev işçilerini de kapsayacak şekilde genişletmek.

■ Ev işçilerine ev işlerine gittikleri vakit; koruyucu gereç ve yeterli bilgi salgın bilgisini sağlamak.

■ Salgın sürecinde aile bireylerinin karantina ile ev içinde olması kadınların ve ev işçisi kadınların ev işleri mesaisini artırmıştır. Ev içi çalışmanın is tanımının olmadığını bir kez daha anlamışızdır. Ev içi emeğin sadece kadın tanımı olmaktan çıkması, aynı zamanda ev işlerini erkeklerin de yapıyor olması gerekliliği bu süreçte daha iyi anlaşılmıştır. Çocuk bakımı, eş/partner bakımı, yaşlı, engelli, hasta bakımı, ev işleri sadece kadınların sorumluluğu değildir. Eşit bir iş bölümü için devleti, işverenleri ve erkekleri sorumluluğa davet ediyoruz.

■ Kayıt dışı çalışan emekçi kadınlar açıklanan ekonomi destek paketlerinden yararlanamadılar. Çünkü kayıtlı istihdama odaklı destek paketler sunuldu. Kayıt dışı, mevsimlik, geçici süreler çalışanları, ev işçilerini ve göçmenleri dışarıda bırakan kayıtlı çalışmaya odaklanan bu destek paketlerini kayıt dışı alanlarda istihdam edilen ev işçiliği başta olmak üzere tüm çalışanları kapsayacak şekilde koşulsuz genişletilmesini talep ediyoruz.

■ Ev işçileri dünyanın her yerinde haneler için yaptıkları işlerle, vazgeçilmez olduklarını kanıtlamış durumdadır. Yaşadığımız pandemi, ev işçilerinin krizler karşısında kırılganlığını ve pandeminin hem kendi ailelerine hem de baktıkları ailelere etkisini apaçık ortaya koydu. Ev işçilerinin sağlıklı kalmalarını ve geçimlerini güvenceye kavuşturmak suretiyle, hem daha sağlıklı bir dünya, hem de herkes için ev işçilerine sosyal adalet için bugün ve yarınlarını şimdiden hukuksal olarak güvence altına almak ve Türkiyeli ev işçilerinin işçi olma haklarını tanınmasını sağlamak.